MUʻTEZİLE EKOLÜNÜN TARİHSEL SERÜVENİ

Authors : Osman AYDINLI

Pages : 9-41

View : 14 | Download : 10

Publication Date : 2017-12-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Normal 0 21 false false false TR X-NONE AR-SA /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Normal Tablo"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-qformat:yes; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-para-margin:0cm; mso-para-margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif"; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-fareast-font-family:"Times New Roman"; mso-fareast-theme-font:minor-fareast; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin; mso-bidi-font-family:Arial; mso-bidi-theme-font:minor-bidi;} İslâm geleneğindeki akılcı-hadarî din söyleminin en önemli temsilcisi olan Mu‘tezile ekolü, sistematik düşünce ve akılcılık, bireysel sorumluluk, bireysel dindarlık, akıl temelli din ve dünya görüşü, meseleleri araştırma, sorgulama ve eleştiri çerçevesinde çözümleme gibi temel nitelikleri ile bilinir. Mu‘tezile temel prensiplerini usûlü’l-hamse (beş temel ilke) olarak belirlemiş ve bu ilkelere bağlılığı ekole mensubiyetin bir koşulu olarak takdim etmiştir. Bunlardan Tevhid ve Adalet, üzerinde en çok yoğunlaşılan ilkeler olmuştur. Zamanla ekol bünyesinde siyasi ve fikri nedenlere bağlı olarak Basra ve Bağdat farklılaşması ortaya çıkmıştır. Mu‘tezile hür düşünce geleneği olarak İslâm düşüncesindeki akılcı eğilimlere zemin hazırlamıştır. Mu‘tezile ekolü, hicretin II. yüzyılından itibaren Basra’da şekillenmeye başlamış ve gelişimini Abbasîler döneminde hilafet merkezi olan Bağdat şehrinde tamamlamıştır. Bu süreçte Mu’tezilî öğreti, devletin resmi ideolojisi olarak kendini kabul ettirmiştir. E kol, tarihsel süreçte birçok İslam şehrinde belli bir tabana sahip olmuşsa da günümüzde takipçisi kalmamıştır
Keywords : Mutezile, Beytül Hikme, Usûlü Hamse, Ebul Hüzeyl el Allaf, Kâdî Abdulcebbâr