MUʻTEZİLE RASYONALİZMİ ÜZERİNE
Authors : İbrahim ASLAN
Pages : 81-102
View : 19 | Download : 9
Publication Date : 2017-12-01
Article Type : Research Paper
Abstract :Normal 0 21 false false false TR X-NONE AR-SA /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Normal Tablo"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-qformat:yes; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-para-margin-top:0cm; mso-para-margin-right:0cm; mso-para-margin-bottom:8.0pt; mso-para-margin-left:0cm; line-height:107%; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif"; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-fareast-font-family:"Times New Roman"; mso-fareast-theme-font:minor-fareast; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin; mso-bidi-font-family:Arial; mso-bidi-theme-font:minor-bidi;} Mu‘tezile’yi diğer ekollerden ayıran en önemli şey, aklı vahye önceleyen bir yöntem ve teolojiyi benimsemiş olmasıdır. Bu prensip, kelâm düşüncesini ortaya çıkaran ve karşıt söylemlerin gelişmesini tetikleyen bir diyalektik olarak işlev görmüştür. Bu yönüyle denebilir ki kelâm tarihi, bu prensibe dayanan teolojik sistem ile vahyi akla önceleyen söylemler arasındaki tartışmalar ekseninde ilerlemiştir. Bu bağlamda Mu‘tezile’ye yöneltilen en dikkat çeken eleştiri, aklı vahye öncelemenin vahyi akla indirgemek ve ilahî otoritenin yerine beşerî otoriteyi ikame etmek anlamına geleceğidir. Elinizdeki makale, buna esas teşkil etmesi bakımından Mu‘tezile’nin akıl anlayışını, metodolojik, epistemolojik ve teolojik muhtevası açısından tanımlayarak, iki hususa açıklık kazandırmayı hedeflemektedir. İlki, bu ekolün vahiy ve akıl arasındaki ilişkiyi hangi düzlemde ve nasıl kurduğuna açıklık getirmek, diğeri ise özellikle Batı’da yapılan çalışmalarda Mu‘tezile’nin deist, pozitivist ve aydınlanmacı gibi farklı çağrışımları olan ‘rasyonalist’ çevre olarak nitelenmesinden belirsizlikleri ortadan kaldırmaktır.Keywords : Mutezile, rasyonalizm, akıl, vahiy, şeriat