BİR EDEBÎ TÜR OLARAK ATVÂR-I SEB’A VE MANZUM İKİ ÖRNEĞİ

Authors : İlyas KAYAOKAY

Pages : 115-140

Doi:10.34082/islamiilimler.630677

View : 14 | Download : 12

Publication Date : 2019-11-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Normal 0 21 false false false TR X-NONE AR-SA /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Normal Tablo"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-qformat:yes; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-para-margin-top:3.0pt; mso-para-margin-right:0cm; mso-para-margin-bottom:3.0pt; mso-para-margin-left:22.7pt; text-align:justify; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif"; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-fareast-font-family:"Times New Roman"; mso-fareast-theme-font:minor-fareast; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin; mso-bidi-font-family:Arial; mso-bidi-theme-font:minor-bidi;} İslam inancına göre nefs, salt kötü değildir. Bazı riyazet metotlarıyla belirli safhalardan sonra saf hâle gelebilir. Nefs; emmâre, levvâme, mülhime, mutmainne, râziyye, marziyye ve kâmile adı verilen yedi aşamalı bir yapıya sahiptir. Tasavvuf kültüründe, nefsin bu yedi mertebesini ele alan eserlere “atvâr-ı seb’a” adı verilmektedir. Halvetîlerde daha fazla görülen atvâr-ı seb’a yazma geleneğinin bilinen en meşhur örneğini Sofyalı Bâlî kaleme almıştır. Manzum veya mensur olarak yazılan atvâr-ı seb’alar, dîvân edebiyatı çalışmalarında edebî tür literatürüne dâhil edilmemiştir. Müstakil ve bazı eserlerde bir bölüm olarak yer alan müellifi belirli ve belirsiz elliden fazla atvâr-ı seb’a metninin bulunması, atvâr-ı seb’anın bir edebî tür olarak dikkate alınması gerektiğini göstermektedir. Bu makalede dîvân edebiyatında tespit ettiğimiz iki manzum atvâr-ı seb’a örneği üzerinde durulacaktır. Bu manzumelerden biri; Oğlanlar Şeyhi İbrahim’in 1080 beyitten müteşekkil “Müfîd ü Muhtasar” adlı mesnevisi içerisinde, 874-1035. beyitler arasında yer almaktadır. Diğeri ise; Senâyî Hasan Şabânî’nin Dîvânı’nda yer alan 7 bendden müteşekkil bir terci-i benddir. Çalışmamızda atvâr-ı seb’a hakkında bilgi verildikten sonra bu manzumeler tanıtılacaktır.     
Keywords : Nefs, Atvâr ı Seba