Mısır'ın İşgal Sürecine (1798-1801) Dair Bir Kaynağın Tercümesi: Mustafa Behcet Efendi ve Târîh-i Mısır Adlı Eseri

Authors : Hande Meliha İÇAÇAN

Pages : 173-195

Doi:10.34082/islamiilimler.1025761

View : 12 | Download : 7

Publication Date : 2021-11-24

Article Type : Research Paper

Abstract :Geçmişten günümüze önemli merkezlerden biri olma niteliğini koruyan Mısır, 16. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin bir parçası haline gelmiş, fakat yalnızca iki asır kadar sonra beynelmilel bir soruna dönüşmüştür. Zamanla farklılaşan yapısı sebebiyle önemsenmiş ve Mısır özelinde birçok çalışma kaleme alınmıştır. Bunlar arasında kronikler ayrı bir yere sahiptir. Zira hadiselerin kronolojik bir sırayla gün gün kaleme alındığı bu eserler tarihin daha iyi tasvir edilebilmesinde tarihçilerin en nadide kaynakları arasındadır. Mısır hakkında kaleme alınan kroniklerin ikisi Mısırlı bir tarihçi olan Abdurrahman el-Cebertî’ye (v. 1825) aittir. Bunlardan ilki genel bir Mısır tarihi olan Acâ’ibü'l-Âsâr fi't-Terâcîm ve'l-Ahbâr, diğeri ise 1798 yılında Fransızlar’ın Napolyon Bonapart önderliğinde Mısır’a gerçekleştirdikleri sefere odaklanan Mazharu't-Takdîs bi-Zehâbi Devleti'l-Fransîs’dir. Tamamlanmasının ardından III. Selim Mazharu't-Takdîs’in Türkçe’ye kazandırılmasını istemiş ve böylece eser Mustafa Behcet Efendi (v. 1834) tarafından kısa süre içerisinde tercüme edilmiştir. Târîh-i Mısır ismiyle bilinen bu tercüme Cerîde-i Havâdis’de yayımlanmış ve defaatle istinsah edilmiştir ki çalışmamız sırasında bu nüshalardan on dördünü tespit ettik ve on ikisini temin ederek inceleme fırsatı bulduk. Böylece çalışmamız kapsamında Târîh-i Mısır’ın genel yapısını tahlil etmeyi ve eserin ilmî kıymetini ortaya koymayı amaçladık. Araştırmamızın temelini Târîh-i Mısır teşkil etmekle birlikte, çalışmamızda öncelikle Cebertî ve Behcet Efendi’nin hayatı ve eserlerine kısaca yer verdik. Ardından tercümenin nüshaları, yazılış sebebi ve tarihi, muhtevası, yazım usulü, edebî özellikleri, noksanlıkları ve ilmî kıymeti gibi hususiyetlerini detaylandırdık.
Keywords : Tarih, Mısır, Abdurrahman el Cebertî, Mustafa Behcet Efendi, Acâibü, Mazharu, Târîh i Mısır