Hadislerde Beyân ve Bedî İlmiyle İlgili Edebî Sanatların Kullanıma Dair Örnekler

Authors : Yaşar Seracettin BAYTAR

Pages : 121-153

Doi:10.34082/islamiilimler.1093924

View : 15 | Download : 13

Publication Date : 2022-03-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada, Belâğat’ın iki önemli dalı olan beyân ve bedî ilimleriyle ilgili sanatların, hadislerdeki kullanımına dair örnekler konu edilmiştir. Beyân, bir manayı farklı söz ve usûllerle anlatmayı öğreten, kendine hâs kaideleri olan bir ilim olarak tarif edilmekte olup teşbîh, mecâz, istiâre ve kinâye gibi sanatları içermektedir. Bedî ise edebî sanatlarla donatılmış ifadenin lafız bakımından kusursuz, mâna bakımından mâkul ve âhenkli olmasının kurallarını inceleyen ilimdir. Bu ilmin kapsamında, kaynaklarda en çok zikri geçen edebî sanatlar cinâs, iktibâs, seci, reddü’l-acuz ale’s-sadr, tevriye, tıbâk, mukâbele, müşâkele, muraâtu’n-nazîr, üslûbu’l-hakîm gibi sanatlardır. Hz. Peygamber’in (s.a.s.) anlam bakımından zengin, ifade açısından zarîf ve veciz hadisleri, mezkûr edebî sanatların kullanımına dair eşsiz güzellikte örnekler sunmaktadır. Bu hadislerde söz konusu edebî sanatlara, sanatsal bir kaygıyla değil daha çok bir anlatım metodu olarak başvurulmuştur. Bu anlamda beyân ilmiyle ilgili sanatlar, daha çok verilen masajı doğru, etkili ve kalıcı şekilde muhataba iletmenin bir ifade aracı olarak kullanılmıştır. Bedî ilmiyle ilgili sanatlarla da muhatabın edebî zevki ve estetik duygusu harekete geçirilerek, ilgi ve dikkatinin canlı tutulması sağlanmıştır. Söz konusu sanatların, hadislerdeki kullanımına dair örnekler üzerine yapılan bu çalışmanın, hem ilgili sanatların daha iyi anlaşılmasına hem de Hz. Peygamber’in (s.a.s.), edebî yönünün yakından tanınmasına katkı sağlayacağı ümit edilmektedir. Çalışmanın konusunu dağıtmamak ve hacmini artırmamak için örneklendirmelerde hadislerle sınırlı kalınmaya özen gösterilmiştir.
Keywords : Arap Dili, Edebî Sanatlar, Belağat, Beyân, Bedi, Hadisler, Arap Dili, Edebî Sanatlar, Belağat, Beyân, Bedi, Hadisler