`Kabir` İle İlgili İfadelerin Yakın Anlamlılık ve Nüans Açısından Tahlili

Authors : Yahya YAŞAR

Pages : 25-46

Doi:10.34082/islamiilimler.1264713

View : 17 | Download : 9

Publication Date : 2023-03-13

Article Type : Research Paper

Abstract :Kur’ân’da yakın anlamlı kelimeler vardır. Bu durum Kur’ân’da beyan güzelliği, anlam derinliği ve muhteva zenginliği meydana getirmektedir. Eş veya yakın anlamlı gibi duran pek çok kelime, birbirlerinin yerine kullanılamayacak derecede önemli anlam farklılığına sahiptir. Yakın anlamlı gibi duran herhangi bir kelime, kavram veya terkibi birbirinin yerine kullanmak, mâna bakımından bir kusur oluşturduğu gibi verilmek istenen mesajın tam olarak yansıtılamamasına neden olur. Bu çalışmada ölüm sonrası hayatın belirli basamaklarını anlatan ve ilk bakışta birbirinin eş anlamlısı gibi algılanan kabir, ecdâs ve merkad kelimeleri ele alınmıştır. Öncelikle ilgili sözcüklerin semantik tahlili yapılmış, Kur’ân bütünlüğü içerisinde tüm kullanımları ayrı ayrı incelenmiş, bulundukları siyak itibariyle kelimelere yüklenen anlamlar tespit edilmiştir. Buna göre Kur’ân’da kabir kelimesi, temel anlamda insana verilen değerin bir sonucu olarak dünya hayatında defnedildiği mekânı, daha geniş çerçevede ise hareketsizlik, sakinlik ve tepkisizliği ifade etmektedir. Ecdâs ve merkad kelimeleri ise kıyametin son aşaması olan dirilişin bir parçası olarak zikredilmiştir. Bu aşamada insanların defnedildiği kabirler yerle bir edilmiş olacağından bu kelimeler ile insanların ölümlerinden sonra defnedildiği kabirlerin kastedilmediği açıktır. Merkad, sûrun birinci ve ikinci üfleme arasındaki yer veya duruma denk geldiği söylenebilir. Ecdâs, Kur’ân’da üç yerde, mahşere yönelişin temel niteliklerinden olan hızlılık ve hareketliliği ifade etmek için kullanılmıştır. Söz konusu âyetler dikkate alındığında ecdâs kelimesiyle insanın dünyada defnedildiği kabir değil kıyametin kopması sonrası yeniden inşa edilecek yeryüzünde insanların diriltileceği ve hızlıca mahşere sevk edileceği yerin kastedildiği görülür. Ele aldığımız ayetler, “Mâna bakımında müteşâbih âyetler” grubuna girmektedir, dolayısıyla bu âyetlerle ilgili olarak nihâi anlama ulaşmanın, beşerin tâkatini aşan bir konu olduğu gözden kaçırılmamalıdır.
Keywords : Kurân, Tefsir, Kabir, Ecdâs, Merkad, Nüans