ZORUNLU VARLIĞI İSPAT BAĞLAMINDA İBN SÎNÂ'DA VARLIK-MAHİYET İLİŞKİSİ: ONTOLOJİDEN TEOLOJİYE

Authors : Fadıl AYĞAN

Pages : 111-131

View : 17 | Download : 10

Publication Date : 2015-09-02

Article Type : Research Paper

Abstract :İbn Sînâ metafiziğinin merkezinde yer alan varlık-mâhiyet ilişkisi, kelamve felsefe bağlamında düşünce geleneğimizde çeşitli veçheleriyle tartışmaodağında olan problemlerden biri olmuştur. Zorunlu-mümkün ve bununtemelini oluşturan varlık-mâhiyet ayrımı İbn Sînâ metafiziğinin önemliunsurlarını teşkil etmektedir. Bu sistemde varlık-mâhiyet ayrımı, temelolarak Tanrı ile mevcudât arasındaki farklılığı belirginleştirmek ve Tanrı’nınbirliği ve basitliğini temellendirmek üzere kullanılmaktadır. Bununlabirlikte gözden kaçırılmaması gereken noktalardan biri de bu ayrımın,İbn Sînâ’nın Tanrı kanıtlamalarında bir temel teşkil edecek şekilde elealınmış olduğudur. Bu bağlamda İbn Sînâ’nın ontolojik kavramları teolojikbir zemine taşıdığı görülür. Nitekim sentezci bir filozof olan İbnSînâ’nın beslendiği kaynakların bir veçhesini de Yunan felsefesi ve YeniEflatuncu düşüncenin yanı sıra yaşadığı coğrafyada belli bir olgunluk seviyesineulaşan kelam merkezli teolojik tartışmalar oluşturmaktadır. Bumakalede İbn Sînâ metafiziğinde varlık-mâhiyet ayrımının Zorunlu Varlığıispat ameliyesinde bir temel teşkil edecek şekilde kullanılması incelenmişve ontolojiden teolojiye uzanan bu formülasyonun izi sürülmüştür.
Keywords : İbn Sina, Varlık, Mahiyet, İspat ı vacip, Kelam