Geçmişten Günümüze Hadisleri Bir Araya Getirme Çabaları ve el-Mudevvenetü’l-Câmi’a Adlı Hadis Projesi

Authors : Selahattin Yıldırım

Pages : 247-265

Doi:10.34082/islamiilimler.1553181

View : 96 | Download : 49

Publication Date : 2024-11-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Tarihte, hadisleri hatırlama, kolayca bulma ve ortak özellikleri barındıran hadisleri toplu olarak görmek amacıyla çeşitli çalışmalar yapılmıştır. İlk dönemlerden itibaren \"etrâf,\" \"zevâid,\" \"fihrist\" ve \"miftâh\" türü eserler ile hadislerin alfabetik olarak sıralandığı kitaplar bu amaç doğrultusunda derlenmiştir. Teknolojik imkânların olmadığı dönemlerde, bir hadisin kimler tarafından rivayet edildiğini, hangi eserde ve hangi bölüm altında yer aldığını bilmek ve muhtelif senetleri bir arada görmek, epeyce zaman harcayarak ve çok çalışarak ancak mümkün oluyordu. Hadis âlimleri, vakit kazanmak ve bu bilgilere kolayca ulaşmak için bu tür eserleri kaleme alarak araştırmacıların hizmetine sunmuşlardır. Matbaanın yaygınlaşmasıyla, başta hadis olmak üzere çeşitli konulardaki eserlerin basımından sonra, bir hadisin geçtiği kaynağı ve yerini tespit etmek önemli bir hale gelmiştir. Bu sorunu çözmek için, günün şartlarına cevap verecek şekilde \"fihrist\" ve \"miftâh\" türü çalışmalar geliştirilmiş, tahkikli neşirlerle birlikte hadislerin numaralandırılması yöntemine geçilmiştir. Oryantalist hadis çalışmalarının başlamasıyla bazı Batılı araştırmacılar, çalışmalarına kolaylık sağlamak ve vakit tasarrufu yapmak amacıyla \"Concordance\" adlı bir çalışma yapmışlardır. Bu çalışma İslam dünyasında da kabul görmüş ve hadis araştırmacılarının belli bir dönem başvuru kaynağı olmuştur. Bilgisayar teknolojisinin gelişmesiyle birlikte, binlerce hadisi bir araya getiren programlar ihdas edilmiştir. Dünya çapında devam eden bu çalışmalar, ülkemizdeki hadis akademisyenleri tarafından dikkatle takip edilmiş ve günün şartlarına hitap edecek projeler üretilmiştir. Son zamanlarda, İslam dünyasında hadis ilmi açısından önemli bir merkez olan Hint Alt Kıtası’nda, Dârululûm Üniversitesi bünyesinde, Muhammed Takî Osmanî önderliğindeki bir heyet tarafından \"el-Müdevvenetü’l-câmi’a\" adıyla bir hadis projesi yapılmıştır. Bu proje çerçevesinde binlerce hadis eseri taranmış, tüm hadisler belli bir sistem içinde bir araya getirilmiş, herhangi bir konudaki temel hadisler tespit edilmiş ve bu hadisler uluslararası geçerliliği hedefiyle numaralandırılmıştır. 50 cilt olarak planlanan çalışmanın ilk altı cildi yayımlanmıştır. Bu makalede, öncelikle tarih boyunca hadislere ulaşmayı kolaylaştırmak ve hadisleri bir araya toplamak için yapılan çalışmaların serüveni üzerinde durulacak; daha sonra \"el-Müdevvenetü’l-câmi’a\" adlı hadis projesi tanıtılarak çeşitli yönlerden değerlendirilecektir.
Keywords : Hadis, el Mudevvenetül Câmia, Etrâf, Zevâid, Fihrist, Konulu Hadis Projesi, Hadis Veri Tabanı