Kaffâl eş-Şâşî el-Kebîr’in Şemâʾilü’n-Nübüvve Adlı Eserinin Muhteva Bakımından Analizi

Authors : İbrahim Saylan

Pages : 209-235

Doi:10.34082/islamiilimler.1604269

View : 30 | Download : 16

Publication Date : 2025-03-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Hz. Peygamber’in (s.a.s.) fizikî ve ahlâkî özelliklerini ele alan çeşitli eserler kaleme alınmıştır. Bu özellikler ilk dönemlerde hadis külliyatında “edeb, libas, et‘ime, eşribe, sıfâtü’n-nebî, menâkıb, fezâil” gibi başlıklar altında dağınık bir şekilde yer alırken, zamanla “şemâil” adıyla müstakil bir hadis literatürüne dönüşmüştür. Bu türün en erken ve en tanınmış örneği, Tirmizî’nin telif ettiği eş-Şemâʾilü’n-nebeviyye adlı eseridir. Zamanla farklı coğrafyalarda yaşayan âlimler de bu alanda eserler vermiştir. Şemâil türünde eser ortaya koyan diğer bir önemli isim Kaffâl eş-Şâşî’dir. O, Şâfiî mezhebinin Mâverâünnehir bölgesinde yayılmasına öncülük etmiştir; fakih, muhaddis, müfessir, mütekellim ve edip özellikleriyle de meşhurdur. Müellifin kaleme aldığı Şemâʾilü’n-nübüvve, 90 başlık altında 766 rivayetten oluşturulmuştur. Eserde merfû, mevkûf ve maktû haberlerle birlikte tarih kaynaklarından ve şiirlerden de istifade edilmiştir. Eserin tarih kaynakları ve şiirlerle desteklenmesi ona zenginlik kazandırmıştır. Eser, Hz. Peygamber’in fizikî özellikleri, nesebi, peygamberlik dönemi ve savaş aletleri gibi konuları detaylı biçimde yer vermiştir. Eserin genel yapısı, Tirmizî’nin Şemâʾil adlı eseriyle karşılaştırıldığında belirgin bir farklılık göstermektedir. Tirmizî, Resûlullah’ın ibadet, ahlak ve fizikî özelliklerine yoğunlaşırken; Kaffâl, Resûlullah’ın beşerî yönlerini merkeze almış ve peygamberlik özelliklerini Delâʾilü’n-nübüvve adlı eserinde işlemiştir. Bu çalışmada, Kaffâl eş-Şâşî’ye atfedilen Şemâʾilü’n-nübüvve adlı eserin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Eserin müellifine aidiyeti, içeriği ve hadis edebiyatındaki yeri incelenmiş; Kaffâl’ın ilmî kişiliği, eserin yapısı ve Tirmizî’nin şemâil eseriyle olan benzerlik ve farklılıkları ele alınmıştır.
Keywords : Hadis, Şemâʾilü’n-Nübüvve, Şemâil, Kaffâl eş-Şâşî, Tirmizî