Sabri F. Ülgener’in Düşünce Dünyasında “Osmanlı İmparatorluğu Neden Kapitalistleşemedi?” Sorusunun İzini Sürmek

Authors : Elif TÜRKİSLAMOĞLU

Pages : 251-282

View : 23 | Download : 15

Publication Date : 2021-07-16

Article Type : Research Paper

Abstract :Sabri F. Ülgener (1911-1983), Türk düşünce tarihinde iktisat biliminden yola çıkıp Osmanlı-Türk tarihi çerçevesinde zihniyet unsuru üzerinden kültür ve din sosyolojisi çalışmalarına yönelmiş sıra dışı aydınlardan biri olarak göze çarpar. Ülgener’i Türk düşüncesinde öne çıkaran husus, Alman düşünürler Werner Sombart ve Max Weber’in kapitalizm, zihniyet ve din arasında kurdukları bağdan esinlenerek Osmanlı İmparatorluğu’nun neden kapitalistleşemediği sorusunun peşine düşmüştür. Bu doğrultuda İmparatorluğun güçlü olduğu klasik devrini, Batı’da ise kapitalizmin belirmeye başladığı Ortaçağ’ın sonlarını tarihsel bir zemin olarak almış, iktisat ahlâkı ve zihniyeti unsurları üzerinden söz konusu sorusunu cevaplamaya çalışmıştır. Ülgener bu sorusunu cevaplamaya çalışırken hem Ortaçağ Osmanlı toplumunun iktisadi ahlakını ve zihniyetinin bir tahlilini yapmış hem de bir yerde din sosyoloji incelemesinde bulunmuştur. Bu makalede, öncelikle kısaca bir düşünür olarak Sabri F. Ülgener’in portresi çizilmeye çalışılmış, ardından düşünce dünyasından ve onu besleyen kaynaklardan yola çıkarak “Osmanlı İmparatorluğu neden kapitalistleşemedi?” sorusunun peşinde İmparatorluğun toplumsal ve ekonomik yapısını ele alış biçiminin bir tahlilinin yapılması amaçlanmıştır.
Keywords : Sabri F Ülgener, Osmanlı İmparatorluğu, Kapitalizm