Hukuka Aykırı Delillerde Mutlak-Nispi ve Maddi-Şekli Hukuka Aykırılık Ayrımlarının Değerlendirilmesi

Authors : Alaaddin Egemenoğlu

Pages : 93-120

Doi:10.58733/imhfd.1617371

View : 61 | Download : 46

Publication Date : 2025-03-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Suçun kanuni tanımına uygun olan eylemin gerçekleştirilmesinden sonra yargılama yapılması ve gerçeğin ortaya çıkarılması Ceza Muhakemesi Hukuku bilim dalının konusunu oluşturmaktadır. Ancak burada amaç kati olarak suçun sanık tarafından işlendiğini ortaya çıkarmak değilidir. Asıl amaç tarafların söylemlerinden etkilenmeden vicdani kanaat ile deliller vasıtasıyla maddi gerçeğe ulaşmaktır. Delil olmadan ceza muhekemesi ilerleyemez. Ancak delillere ulaşırken insan hakları ihlallerine dikkat edilmeli, maddi veya şekli hukuka aykırılıktan kaçınılmalıdır. Bu şekilde delil elde edilmesi halinde muhakeme sürecinden dışlanacaktır. Deliller, gerek Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında gerekse 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nda mutlak hukuka aykırılık anlayışı benimsenerek güvence altına alınmıştır. En önemli ispat vasıtası olan delillerin hüküm verilebilmesi için yeterli olmadığı ve şüphenin giderilemediği bir muhakemede hakim, şüpheden sanık yararlanır ilkesini uygulanarak sanığın beraatine karar vermektedir. Günümüzde ve özellikle geçmişte en büyük problem hukuka uygun yollarla delil toplanmasıdır. Doktrinde maddi-şekli ve mutlak-nispi hukuka aykırılık ayrımları geliştirilmiştir. Kanunumuzda mutlak değerlendirme yasağı ön planda olsa da doktrinde ve bazı Yargıtay kararlarında Alman ceza muhakemesi sisteminden etkilenerek nispi değerlendirme yasağına imkan tanınan görüşler ortaya çıkmaktadır. CMK ve Alman Ceza Muhakemesi Kanunu mutlak değerlendirme yasağını kabul etmektedir. Ancak doktrin ve Alman Federal Mahkemesi hukuka aykırı delillerin kullanılmasına imkan veren çeşitli kriterler ile istisnalar getirmiştir. Bu çalışmada, ceza muhakemesinde delil kavramı, özellikleri, tarihsel gelişimi, delil yasakları, ve hukuka aykırı delil ayrımları ile hukuka aykırı elde edilen delillerin ceza muhakemesinde kullanılıp kullanılmaması konusundaki farklı görüşler, doktrin ve yargı kararları ışığında incelenecek ve bu meseleye dair mevcut anlayışlar değerlendirilerek hukuki kanaat ortaya koyulacaktır.
Keywords : Delil, İspat, Mutlak-Nisbi ve Maddi-Şekli Hukuka Aykırı Delil, Delil Yasakları, Delil Serbestisi İlkesi