Libya’ya Askeri Müdahale ve Uluslararası Hukukta Yeniden İnşa Sorumluluğu

Authors : Ali Osman KARAOĞLU

Pages : 199-224

View : 16 | Download : 10

Publication Date : 2019-04-01

Article Type : Research Paper

Abstract :2010 yılının en önemli olayı olan Arap Baharı süreci kısa bir süre sonra Libya’yı da etkisi altına almıştır. 42 yıl boyunca Albay Muammer Kaddafi’nin yönetimi altında yaşayan Libya halkı da ayaklanmış ancak Rejim güçleri isyanı bastırmak için kuvvet kullanmıştır. Özellikle Bingazi’de yaşanan olayların insani krize yol açtığını düşünen uluslararası toplum harekete geçmiş ve 1973 sayılı Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi BMGK kararı ile Libya hakkında yaptırım kararı almış ve Libya’nın kendi halkını koruma sorumluluğuna vurgu yapmıştır. 2001 yılında Kanada öncülüğünde BM’ye sunulan Koruma Sorumluluğu Responsibility to Protect raporunda devletlerin kendi halkını korumakta başarısızlığa düştüğü durumlarda BMGK kararı ile uluslararası toplumun müdahale edebileceğinin altı çizilmektedir. Rapora göre uluslararası toplum, uluslararası hukuktan kaynaklanan koruma yükümlülüğü kapsamında önleme prevent , karşılık verme react ve yeniden inşa rebuild ile sorumludur. Bu anlamda yeniden inşa sorumluluğu müdahale edilen devletin tekrar yapılandırılması anlamına gelmekte ve temel itibariyle en çok ihmal edilen sorumluluk türünü teşkil etmektedir. Bu çalışma Koruma Sorumluluğu Doktrini’nin uygulandığı bir örnek olan Libya özelinde müdahalenin uluslararası hukuk boyutunu ele almayı ve yeniden inşa uygulamalarının başarısını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu anlamda çalışmada öncelikle uluslararası hukukta koruma sorumluluğu doktrininin anlam ve kapsamı incelenecek daha sonrasında ise doktrinin Libya özelinde nasıl uygulandığı izah edilecektir. Sonraki bölümde ise müdahale sonrası güvenlik krizi ve ekonomik çöküntü ile karşı karşıya kalan Libya’da yeniden inşa sorumluluğunun ne kadar yerine getirildiği tartışılacaktır.
Keywords : Libya, uluslararası hukuk, koruma sorumluluğu, Jus Post Bellum, yeniden inşa sorumluluğu, BM, NATO