Doğal Formların Mimari Tasarım Üzerindeki Etkileri

Authors : Hatice Öner, Burhan Satıcı

Pages : 117-143

Doi:10.56809/icujtas.1469908

View : 56 | Download : 53

Publication Date : 2025-02-28

Article Type : Review Paper

Abstract :Öğretici bir kaynak olan doğa yüz yıllardır insanların birçok konuda esinlendiği bir alandır. Doğanın sahip olduğu sistem, uyum, işlevsellik, estetik ve düzen yapısı, insanların doğayı taklit etmesine ve örnek almasını sağlamıştır. Doğa insanın birincil mekânı olarak kabul edilmiş ve insanların yerleşik hayata geçmesiyle beraber mimari unsurların oluşmasında etkili olmuştur. İnsanlar ilk barınma alanlarından itibaren doğadaki yapıları örnek almış veya taklit ederek yapılarını oluşturmuşlardır. Zamanla yaşanan gelişmelerle birlikte insan yapı mı yapılarda doğal yapıların etkisi artmıştır. Doğa ve insan arasındaki bu ilişki mimari ve doğa arasındaki ilişkiyi ortaya çıkarmıştır. Mimaride yer almaya başlayan doğal formların etkisine her dönemde rastlamak mümkündür. Örneğin antik çağ dönemindeki sütün başlıklarında süsleme amacıyla bitki ve hayvan figürleri kullanılmıştır. Fakat yaşanan dönemsel değişikliklerle beraber doğal yapıların tasarıma aktarımı, kullanım boyutu ve ölçüsü değişmiştir. Başlangıçta süsleme ve taklit etme amacıyla kullanılan doğadaki yapıları, öğrendikçe ve sistemlerini çözdükçe insanlar doğal formları soyutlayarak tasarımsal bir boyuta dönüştürmüşlerdir. Tasarımda yaşanan gelişmelerle beraber ortaya çıkan biyomimikri, biyofili, biomimesis ve fraktal geometri gibi kavramlar literatürde yeni olmalarına rağmen geçmişe bakıldığında aslında doğa kelimesinin adı altında var oldukları görülmektedir. Bu terimler ortak bir paydada olup doğadaki yapıları, form, işlev ve strüktür bakımında, mimari alana yansımasını işleyen kavramlardır. Doğal formları “canlı,” “cansız” ve “canlı organizmalar” kategorilerine ayırarak yapılan araştırmada var olan canlı yaşamın çok çeşitli ve değişken oluşu, cansız varlıkların dayanıklı ve uzun süreli olmaları gibi farklı yapılar barındırdığı görülmektedir. Doğanın çok çeşitli bir yapıya sahip olması mimari tasarım için ilham kaynağı olmaktadır ve birçok mimar bu esin kaynağından faydalanmıştır. Doğadan ilham alarak yapılarını tasarlayan Gaudi, ağaçları doğal sütunlar olarak niteleyerek yapılarındaki sütunlarda ağaç formunu kullanmıştır. Calatrava insan bedenin sahip olduğu denge ve kemik sistemini, yapılarında formun içinde strüktürü de barındıracak şekilde tasarıma aktarmıştır. Doğal formların mimari tasarım üzerinde sağladığı avantajlar tasarımlarda var olan veya olacak olan problemlere çözüm kolaylığı sağlamaktadır. Doğal formla birlikte strüktür sistemi, işlevi, doğal havalandırma ve aydınlatma gibi özellikler yapay yapıya aktarılarak doğadaki işleyiş devam ettirilmektedir. Bu sayede tasarımcılar ve mimarlar, biçim ve işlevi bir arada kullanarak yapıyı canlı bir organizma gibi işleyip, tasarımda estetiksel bir dil bütünlüğü oluşturmaktadır.
Keywords : Doğa, Form, Strüktür, Mimari Tasarım