Adlarımıza Yer Vermeyen “Mitler Kitabı”nı Revize Etmek: Adrienne Rich’in “Batığa Dalmak” Başlıklı Şiirinin Yapısökümcü Feminist Eleştirel Çözümlemesi

Authors : Şenay KARA

Pages : 1-27

Doi:10.26650/iukad.2021.100010

View : 22 | Download : 9

Publication Date : 2022-01-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Adrienne Rich’in, kadın hareketinin en dikkate değer edebî metinlerinden biri olarak yorumlanan “Batığa Dalmak” (“Diving into the Wreck”) başlıklı şiirinde, mecazi bir batığa yapılan mecazi bir dalış anlatılmaktadır. Şiirin henüz ilk dizesinde, dalıştan önce ilk iş olarak gerçekleştirilen bir “okuma” eyleminden söz ediliyor olması ve okunan metnin de “mitler kitabı” olması ise, şiirin bütünü açısından büyük önem taşımaktadır. Çünkü, şiirin son dizesinde de, o mitler kitabında, (aralarında şiirdeki anlatıcının da bulunduğu) ötekileştirilmişlerin adlarına yer verilmediği, sarsıcı bir biçimde ifade edilmektedir. Kurgusal ve yanlı üretimler olmalarına karşın mutlak otorite konumunda bulunan ve toplumsal yapıları, kimlikleri, toplumsal cinsiyet rollerini eşitsizce belirleme gücüne sahip olan ayrımcı, baskıcı, sessizleştiren ideolojik söylemleri ve anlatıları simgelemektedir bu mitler kitabı. Bu nedenle, bu mitleri eleştirel bir farkındalıkla yeni baştan okumak, revize etmek yaşamsal önem taşımaktadır. Eşitsizlikleri doğallaştıran, meşrulaştıran bu kanonik ataerkil anlatıların neden olduğu yıkımı temsil eden “batığa” dalarak gerçekleri görebilmek/gösterebilmek ancak böyle mümkün olabilecektir. Yerleşik güç ilişkilerince belirlenmemiş yeni bir alımlama ve anlatma alanını simgeleyen denizin sahne olarak kullanılmasıyla, anlatıcı geminin neden dipte yatan bir enkaz olarak son bulduğunu anlayabilecek, anlatabilecektir. Adına yer vermeyen mitler kitabına alternatif karşı-anlatılar tasarlayabilecektir. Şiirde bu amaçla çıkılan keşif yolculuğunun, anlatıcının yalnızlığı ve lirik bireysel dramıyla (“ben” ile) başlarken, sayısız başkalarınca da yaşanan büyük bir toplumsal sorunun idraki ile, giderek (“biz” olarak) güçlenmekte olduğu görülmektedir. Bu makalede, eşitsizliklerin ve ayrımcılıkların, şiirin güçlü edebî, estetik, mecazi temsil yöntemleriyle nasıl etkili bir biçimde resmedilmekte, sorgulanmakta ve geçersizleştirilmekte olduğunun, yapısökümcü feminist bir eleştirel çözümlemesi gerçekleştirilmektedir.
Keywords : Feminist şiir, Toplumsal cinsiyet eşitsizliği, Yapısökümcü feminist edebiyat kuramı ve eleştirisi, Adrienne Rich, Batığa Dalmak