TÜRKİYE’DE 15 TEMMUZ’UN TOPLUMSAL ETKİLERİ VE ONA YOL AÇAN FAKTÖRLER ÜZERİNE DÜŞÜNCELER

Authors : Fahri ÇAKI

Pages : 91-124

Doi:10.17550/akademikincelemeler.335297

View : 25 | Download : 10

Publication Date : 2018-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Darbeler son yüzyılın en önemli sosyal/siyasal fenomenlerinden birisidir. Bazı sosyal bilimciler az-gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde darbelerin “değişim ve ilerleme işaretleri olduğunu” ve “modernleştirici” rolleri bulunduğunu ileri sürseler de bunların aksine birçok sosyal bilimci haklı olarak askeri darbe liderlerinin ekonomik ve politik becerilerinin sınırlılığına, şiddet kullanımlarına, insan hakları ihlallerine, ülke refahını geliştirmedeki ve üretimi arttırmadaki yetersizliklerine vurgu yapar.  Türkiye birçok darbe deneyimi olan bir ülkedir. Ancak öncekilerden farklı olarak Türkiye, 15 Temmuz 2016’da ilk kez bir “dini cemaat” tarafından ve onun adına girişilen bir darbe teşebbüsüne tanık olmuştur. Bu, birçok yönden kendine özgü ve derin etkileri olan bir deneyimdir. Bu deneyimin anlamını ve sosyal boyutlarını anlama çabası içinde bu makalede üç amaç güdülmektedir: a) 15 Temmuz gecesinin (ilk gece) nasıl bir öneme haiz olduğunu tartışmak, b) bu darbe girişimi deneyiminin toplumumuz üzerindeki etkilerini belirlemek, c) toplumumuzu bu deneyime sürükleyen toplumsal dinamiklerin tartışmasını yapmak. Bu amaçlar doğrultusunda yararlanılan veriler, öncelikle herkes gibi yazarın de bizzat şahidi olduğu veya medyadan takip ettiği olaylara ilişkin arşiv bilgileridir. İlaveten, konuyla ilgili mevcut literatür birikiminden elde edilen ikincil verilerden kritik bir gözle yararlanılmaya çalışılmıştır.  Makalede ilk gecenin önemini ortaya koyan 5 hususu belirttikten sonra bu darbe girişiminin toplum üzerindeki en önemli etkisi olarak görülen bireylerarası güven kaybının karmaşık boyutlarını irdelemeye çalışmaktadır. Son olarak, bu darbe girişiminin arkasındaki FETÖ örgütünün doğası ve toplumsal dinamiklerine ilişkin mevcut argümanların güçlü ve zayıf yanları tartışılmakta ve sosyal sınıfsal analize ve beleşçilik kültürüne vurgu yapan argüman sunulmaktadır.  Bu inceleme ve tartışmalar sonrasında 15 Temmuz darbe girişiminin arkasındaki terör örgütüyle etkili mücadele kadar toplumdaki beleşçilik kültürüyle de mücadelenin zorunlu olduğu sonucuna varılmakta ve bu mücadeleye ilişkin öneriler sunulmaktadır.
Keywords : Askeri darbeler, 15 Temmuz Darbe Girişimi, FETÖ, cemaatler, Kemalizm