CBS ve Uzaktan Algılama Teknikleri ile ICONA Modeli Kullanılarak Katrancı Çayı Havzası\\\'nda (Haymana, Ankara) Toprak Erozyonu Duyarlılığı Değerlendirmesi

Authors : Ebubekir Karakoca

Pages : 126-145

Doi:10.46453/jader.1653839

View : 111 | Download : 146

Publication Date : 2025-04-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Günümüzde, insan faaliyetlerinin artması ve yaygınlaşmasıyla birlikte toprak erozyonu, küresel ölçekte önemli bir tehdit haline gelmiştir. Bu çalışmanın amacı, ICONA modeli ile Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve Uzaktan Algılama teknikleri kullanılarak Türkiye’nin en büyük nehir sistemlerinden birisi olan Sakarya Nehri Havzası’nın yukarı çığırındaki Katrancı Çayı Havzası’nın erozyon riskini belirlemek ve değerlendirmektir. ICONA modelinde temel bileşenler eğim, litoloji, arazi kullanımı ve bitki örtüsüdür. Bu bileşenler arasında, eğim ve litoloji katmanlarının birleştirilmesiyle toprak aşınabilirlik verisi, arazi kullanımı ve arazi örtüsü entegrasyonu ile toprak koruma verisi oluşturulmuştur. Bu katmanların bir araya getirilmesiyle havzanın toprak erozyonu risk haritası hazırlanmıştır. Toprak erozyonu risk haritası, arazi çalışmaları ile doğrulanmıştır. ICONA modeli risk haritasının sonuçlarına göre, çalışma alanında orta düzeyde erozyon riski, en geniş alanı kapsamakta olup, toplam havza yüzeyinin %40,39’unu oluşturmaktadır. Çok düşük ve düşük erozyon riski sınıfına giren alanlar havzanın %27,54’ünü kapsamaktadır. Buna karşılık, eğimin yüksek olduğu ve toprak koruma kapasitesinin yetersiz kaldığı bölgelerde erozyon riski belirgin şekilde artmaktadır. Havzanın yaklaşık %20,97’si yüksek, %11,1’i ise çok yüksek seviyede erozyon riski sınıfında yer almakta olup, bu alanlar çoğunlukla tarım arazilerinde yoğunlaşmaktadır. Sonuç olarak, yanlış arazi kullanımı, uygunsuz tarım uygulamaları ve aşırı otlatma, havzanın erozyona karşı hassasiyetini önemli ölçüde artırmaktadır. Erozyona duyarlı alanlarda arazi kullanımının sürdürülebilir şekilde planlanması, eğimli arazilerde uygun tarım tekniklerinin benimsenmesi, mera alanlarında aşırı otlatmanın kontrol altına alınması ve toprak koruma stratejilerinin etkin bir şekilde uygulanması, toprak erozyonunun kontrol altına alınması ve önlenmesi açısından kritik öneme sahiptir.
Keywords : ICONA modeli, Toprak erozyonu, Erozyon risk haritası, Haymana, Sakarya Nehri Havzası