Ünsî Hasan Şa'bânî Divân'ında Peygamberler ve Peygamber Kıssalarına Telmihler

Authors : Murat VANLI

Pages : 75-102

Doi:10.17050/kafkasilahiyat.840688

View : 17 | Download : 10

Publication Date : 2021-01-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk şiirinde ilk örnekleri 12-14. yüzyıllarda Hâce Ahmet Yesevî, Yûnus Emre, Âşık Paşa, Gülşehrî gibi mutasavvıflarca verilmeye başlanan Tekke şiiri, 15. ve 16. yüzyıllarda büyük bir gelişme göstererek Eşrefoğlu Rûmî, Kaygusuz Abdal, İbrâhim Gülşenî, Üftâde, Şemseddin Sivâsî, Pîr Sultân Abdal ve daha nice şairle tekâmül etmiş ve 17. yüzyılda Azîz Mahmûd Hüdâyî, Abdülmecîd Sivâsî, Sinân Ümmî ve Niyâzî-i Mısrî vb. şairlerle gelişimini tamamlamıştır. Bu süreçlerde şiir, tasavvufla iştigal edenlerin düşüncelerini yayma araçlarından biri olmuş ve ilâhî coşkuya kapılma, rûhî hazzı tatma ve Hak’tan gayrı her şeyden alakayı keserek vecde gelme vasıtası olarak sûfîlerin meclislerinde ve dinî âyinlerinde zevkle okunup dinlenir bir mahiyet kazanmıştır. Devlet-i Âliyye’nin kudretini yitirmeye başladığı 18. yüzyılda ise gerilemeye paralel olarak sanatsal faaliyetlerde, bu faaliyetlerin başını çektiği şiirde duraksama ve tekrar dönemine girilmiştir. Tekke şiirinin işte böyle bir inhitat devrinde akranları arasından bir adım öne çıkan temsilcisi Ünsî Hasan Şa'bânî, şiir terennüm eden şair ve mutasavvıf olarak 18. yüzyıldaki seçkin yerini almıştır. Bu makalede Halvetiyye tarikatının Şa'bâniyye koluna mensup bu istidatlı şairinin yaşamı, edebî kişiliği ve Divân’ının hususiyetleri belirtildikten sonra Divân’ında yer alan 424 adet şiirinden hareketle Kur’ân-ı Kerîm’de zikrolunan peygamberler hakkındaki tasavvurları tahlil edilecektir. Şiirlerinde şekilden ziyade manâya önem vermiş olan ve tasavvufî sembolik dili gayet başarılı bir şekilde kullanan Ünsî’nin hangi peygamberi ne cihetle kaç defa zikrettiği de tespit edilip peygamber sevgisi ortaya konulmaya çalışılacaktır.
Keywords : Ünsî Hasan Şabânî, Divân, Peygamber, Şiir, Kıssa