Niyâzî-i Mısrî ve Yaşadığı Dönemin Özellikleri

Authors : Bilal GÖK

Pages : 754-779

Doi:10.17050/kafkasilahiyat.905158

View : 16 | Download : 15

Publication Date : 2021-07-11

Article Type : Research Paper

Abstract :Niyâzî-i Mısrî, isminde yer alan Mısrî nisbeti sebebiyle Mısırlı olduğu zannı uyandırsa da aslında O, Malatya’da dünyaya gelmiş, ilk eğitimini burada almış bir Türk mutasavvıf ve şairidir. Genç yaşta tasavvufa ilgi duymaya başlayan Niyâzî, ilim öğrenmek maksadıyla gittiği Kahire’deki el-Ezher’de medrese ilimlerini talim ederken, aynı zamanda tasavvuf terbiyesini de ihmal etmemiştir. Tekrar Anadolu topraklarına döndükten sonra Halvetî şeyhi Elmalılı Ümmî Sinan’a intisap ederek tarikattaki seyri sülûkunu ondan tamamlamıştır. Şeyhi tarafından hilafetle taltif edilen Niyâzî, şeyhinin vefatından sonra Halvetî tasavvuf ekolünün başına geçmiş ve kendisine has Mısriyye Tarikatı’nı kurmuştur. Bu yönüyle de asırlar boyunca manevi açıdan olgun insanların yetişmesine vesile olmuştur. O, bu yönüyle Türk tasavvuf tarihinde büyük öneme sahip olan bir şahsiyettir. Niyâzî, ilmi ve fikri derinliği açısından Muhyiddin İbnü’l-Arabî, şairliği yönüyle de Yunus Emre ile kıyaslanmıştır. Mısrî’nin Divan’ında yer alan şiirleri, yüzyıllar boyunca okunan ölmez eserler niteliğindedir. Yaşadığı devrin siyasi ve toplumsal hadiseleri karşısında ilgisiz kalmadığı görülen Mısrî; tasavvufla alakalı konularda orijinal yorumlar yapmıştır. Bu çalışmada Mısrî’nin ilim, arif ve nitelikleri, şeriat-tarikat-hakikat ilişkisi, seyr-i sülûk, nefsin mertebeleri, ibadet ve ihlâs, zikir ve güzel ahlâk konularındaki fikirleri üzerinde durulacaktır. Diğer taraftan Mısrî’nin düşünce dünyası hakkında doğru tespitler yapabilmek için onun yaşadığı dönemin siyasi ve sosyal yapısı ana hatlarıyla ele alınacaktır.
Keywords : Niyâzî i Mısrî, Osmanlı Devleti, Halvetiyye, Malatya, Kahire, Elmalı, Bursa, Limni