Bulgaristan Âlimlerinden Mehmed Fikri’nin Tasavvurunda Gazzâlî ve Felsefesi

Authors : Muhammet ALTAYTAŞ

Pages : 63-86

Doi:10.17050/kafkasilahiyat.1030598

View : 15 | Download : 10

Publication Date : 2022-01-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı’dan ayrılmasından sonra Bulgaristan Çarlığı’nda Müslümanların siyasî, edebi, ilmî ve fikrî meselelerini paylaştıkları en önemli yayın organı olan Medeniyet gazetesi, 1933 ile 1944 yılları arasında, on beş günü geçmemek üzere, değişik periyotlarla 375 sayı boyunca yayınlanmıştır. Osmanlı Türkçesi ile yayınlanan Medeniyet, döneminde hem imlası hem lisanı hem de muhtevası itibariyle Osmanlı/Türk ilim ve kültür mirasının devamı ve temsilcisi niteliğindedir. Medeniyet’in bir dönem başyazarlığını da yapmış olan Mehmed Fikri edebi şahsiyeti, şiirleri, davası ve mücadelesiyle millî şairimize benzetilmiş, “Bulgaristan’ın Mehmed Akif’i” olarak da anılmıştır. Medeniyet’te birçok yazıları bulunan Mehmed Fikri’nin en önemli yayını hiç şüphesiz Gazzâlî üzerine yazdığı 25 sayı boyunca tefrika halinde yayınladığı, yaklaşık bir kitap hacmine ulaşan “Gazzâlî, Hayatı ve Felsefesi” başlıklı yazılarıdır. Bu makalede önce Mehmed Fikri’nin hayatı, şahsiyeti, davası ve fikirleri hakkında genel bir bilgi verildikten sonra Gazzâlî üzerine kaleme aldığı yazılarının muhtevası aktarılmış ve sonuç bölümünde de değerlendirmeler yapılmıştır. Sonuç itibariyle Mehmed Fikri bu yazı dizisiyle, öncelikle içinde yaşadığı toplum olmak üzere, çağında Müslümanlara itikâdî ve fikrî açıdan yönelecekleri istikameti işaret etmek üzere, büyük düşünür Gazzâlî’yi tanıtmıştır. Kanaatimizce Fikri’nin, Gazzâlî’nin felsefesi üzerine telif ettiği bu makalelerin hususiyeti, Gazzâlî araştırmalarına akademik katkısından ziyade, 20. yüzyılda dert ve dava sahibi bir Müslüman şahsiyetin Gazzâli’yi nasıl aktüelleştirebileceğini göstermesidir.
Keywords : Kelâm, Bulgaristan Müslümanları, Mehmet Fikri, Medeniyet gazetesi, Gazzâlînin Felsefesi