Türk İslam Edebiyatında Tezkire ve Evliyâ Tezkireleri

Authors : Recep Şükrü GÜNGÖR

Pages : 207-231

View : 8 | Download : 11

Publication Date : 2018-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Klasik edebiyatımızın temel kaynaklarından olan tezkire, hatırlamak, anmak anlamına gelen Arapça bir kelimedir. Tezkireler Arap Edebiyatındaki tabakat kitaplarından esinlenerek ortaya çıkmıştır. Araplarda tabakat, Farslarda ve Türklerde tezkire adını almıştır. Türk edebiyatında 12. yüzyılda başlamış, 20. Yüzyıla kadar devam etmiştir. Türk İslam Edebiyatının vazgeçilmez kaynaklarından olan tezkirenin yüzlerce örneğine rastlanmaktadır. Müslüman Türk coğrafyasında klasik dönem şairlerinin hayatlarını tezkirelerden öğrendiğimiz gibi Evliyanın hayatını, kerametlerini, menkıbelerini de evliya tezkirelerinden öğrenmekteyiz. Tezkireler sayesinde Türk tasavvuf edebiyatı ve tarihi hakkında geniş bilgiler elde etmekteyiz. Evliyâ tezkireleri edebiyatımızda daha çok çeviri olarak yer almaktadır. Molla Câmi ve Ali Şir Nevâî ile başlayan ve Türk İslam Edebiyatının vazgeçilmez kaynaklarından kabul edilen evliyâ tezkireleri üzerine 13 tez hazırlandığını tespit edebildik. Bunlardan ikisi mezuniyet, yedisi yüksek lisans, dördü doktora tezi olarak hazırlanmıştır. Bu makalede, tezkire, Türk İslam Edebiyatında tezkire ve evliyâ tezkireleri hakkında bilgi verilmiş, evliyâ tezkirelerinin belli başlıları tanıtılmıştır. Makalede, orijinal özellikler taşıyan evliya tezkirelerinin ilim âlemine tanıtılması ve kültür hayatımıza yeni bir ışık tutması amaçlanmıştır. 
Keywords : Tezkire, velî, evliyâ tezkiresi, tasavvuf, biyografi