Soğuk Savaş’ın Bilinmeyen İsyanı: Jeltoksan Ayaklanması

Authors : Mustafa Edip ÇELİK, Recep ÇELİK

Pages : 735-750

View : 12 | Download : 9

Publication Date : 2018-10-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Birçok ulusun kaderini belirleyen dönemler ve devirler vardır. Bu dönemler ulusların ilerleyen dönemdeki siyasi, sosyal ve ekonomik sahalarda varlığını sürdürebilme açısından ehemmiyetler arz etmektedir. Bu durumun bir örneği de Türkistan coğrafyasında vuku bulmuş ve Çarlık Rusya’sı dönemi ile başlayan ilerleyen süreçte halefi Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği ile devam eden mezalim ve asimilasyon politikası Türkistan coğrafyasında oldukça zor dönemler yaşamasına neden olmuştur. Bu gelişmeler, bağımsızlık düşüncesinin şekillendiği birtakım ayaklanmaları da beraberinde getirmiştir. Kazakistan’da meydana gelen bağımsızlık düşüncesi Gorbaçov’un Glastnost ve Perestroyka politikalarına paralel gerçekleşmiştir. Bu cümleden olarak Kazakistan’da bağımsızlık düşüncesi ağır basmış ve Sovyetlere karşı başkaldırı ve bağımsızlık ülküsü oluşmuştur. Tarihler 17-18 Aralık 1986 yılını gösterdiği zaman Kazakistan’da ilk olarak gençlerin başlattığı ve bir ulusa mâl ettiği olaylar vuku bulmuştur. Almatı sokaklarında meydana gelen gösterilerde bağımsızlık nidaları yükselmiştir. Türkistan tarihinde “Jeltoksan” olarak bilinen ve adını bulunduğu aydan alan aralık olayları bu süreçte yaşanmıştır. Bu uzun ve sancılı süreç neticelerini 1989 senesi ve sonrasında verecektir. Bu çalışma, Sovyetler birliğinin Kazakistan toplumuna yönelik asimilasyon politikalarına karşı Kazak toplumunun 1986- 1991 yılları arasında vermiş olduğu mücadeleyi ve bağımsızlığa giden süreci anlatmayı amaçlamaktadır.
Keywords : Kazakistan, Soyetler Birliği, Jeltoksan, Türkistan, Ayaklanma