Hz. Mûsâ Kıssanın XVI. Yüzyıl Klasik Türk Şiirine Yansıması

Authors : Mehmet Burak ÇAKIN

Pages : 104-128

Doi:10.33437/ksusbd.692896

View : 19 | Download : 12

Publication Date : 2020-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Klasik Türk edebiyatının beslendiği kaynakların en önemlilerinden biri Kur’ân’dır. Özellikle Kur’ân’ın anlatımında önemli bir yere sahip olan peygamber kıssaları, klasik edebiyatı büyük ölçüde etkilemiştir. Bu etki kimi zaman belli bir peygamberin hayatını konu edinen müstakil eserlerin yazılmasıyla; kimi zaman da şairlerin eserlerinde peygamber kıssalarına ait unsurları telmih, teşbih, kinâye, mübâlağa, tevriye gibi edebî sanat unsuru olarak kullanmasıyla kendini göstermektedir. Klasik edebiyatta kendisine çokça telmih yapılan, hayatı ile ilgili birçok unsura atıfta bulunulan peygamberlerden birinin Hz. Mûsâ olduğu görülmektedir. Şüphesiz bu durumun en önemli sebeplerinden biri, Hz. Mûsâ kıssasının Kur’ân’da birçok sûrede tekrarlarla ve oldukça ayrıntılı bir şekilde anlatılmasıdır. Kur’ân’da Hz. Mûsâ’nın hayatının hemen her döneminden bir şekilde bahsedilmekte, yine bu bağlamda birçok kişiden ismen veya şahsen söz edilmekte ve birçok olağanüstü hadise aktarılmaktadır. Bu durum şairlerin Hz. Mûsâ kıssasındaki olay, kişi ve mekânları kullanarak söylemlerini daha etkili kılmalarını sağlamıştır. Bu çalışmada Hz. Mûsâ kıssasının; XVI. yüzyılın önemli şairlerinden Zâtî, Bâkî, Fuzûlî ve Hayâlî Bey’in şiirlerine ne şekilde yansıdığının ortaya konması amaçlanmıştır. Bunun için öncelikle adı geçen şairlerin, şiirlerinde yer alan Hz. Mûsâ kıssası ile ilgili unsurlar tespit edilerek bunların Kur’ânî temelleri ortaya konmuştur. Daha sonra bu unsurlar, şairlerin kullanış amaçlarına göre tasnif edilmiştir. Buna göre şairlerin Hz. Mûsâ kıssası ile ilgili unsurları kullandığı yerlerin memdûha övgü, tabiat ve aşk tasviri ile hikmetli söz ve nasihatte bulunma olmak üzere üç grupta toplandığı görülmüştür.
Keywords : Hz Mûsa, XVI yüzyıl klasik şiiri, Zâtî, Bâkî, Fuzûlî, Hayâlî Bey