Dîvânu Lugâtî’t-Türk’te Erkek ile İlgili Söz Varlığının Toplum Dilbilimsel Açıdan İncelenmesi

Authors : Selda Sandalyeci

Pages : 194-206

Doi:10.33437/ksusbd.1544143

View : 55 | Download : 45

Publication Date : 2024-12-22

Article Type : Research Paper

Abstract :Dil ile toplum karşılıklı olarak birbirini etkileyen bir ilişki içerisindedir. Bu sebeple toplumdaki değişme ve gelişmeler doğrudan dile yansımaktadır. Toplumdilbilimin inceleme alanınını da temel olarak dil ile toplum arasındaki bu karşılıklı ilişkiler oluşturur. Söz varlığı ise dil açısından bu inceleme alanının en değişime açık ve somut kaynağıdır. Kaşgarlı Mahmud’un 11. yüzyılda Araplara Türkçe öğretmek maksadıyla yazdığı, aslında bir sözlük olan Dîvânu Lugâti’t-Türk, yazıldığı dönemin yaşam biçimini yansıtması ve sahip olduğu zengin söz varlığı açısından Türk kültürünü gözler önüne seren en önemli eserler arasındadır. Kültürümüzün bir parçası olarak temel söz varlığı içerisinde yer alan erkek ile ilgili kavramlar, bu çalışmada Divânu Lugâti’t-Türk taranarak tespit edilmiştir. Çoğunlukla toplumda kadından hep bir adım önde tutulan erkek söz konusu olduğunda tercih edilen söz varlığı ve anlam alanları sadece erkeğe yönelik algının değil, toplumsal cinsiyetin göstergesi olduğu için de tercih edilmiştir. Erkek kavramı ve erkekle ilgili söz varlığı üzerinden erkeklere yüklenen toplumsal rol ve değerler tespit edilmeye çalışılmış, o dönemki Türk toplum hayatında erkek kavram alanının nasıl karşılandığını belirlemek amaçlanmıştır.
Keywords : Dîvânu Lugâti’t- Türk, Erkek İmgesi, Erkek İle İlgili Söz Varlığı, Toplumdilbilim, Söz Varlığı