Dîvânu Lûgati’t-Türk’te Duyu Fiilleri

Authors : Büşranur Aslan

Pages : 20-30

Doi:10.33437/ksusbd.1548586

View : 42 | Download : 41

Publication Date : 2024-12-22

Article Type : Research Paper

Abstract :Fiiller, dilin önemli yapı taşlarıdır. Fiillerin ortaya çıkışı zihinsel bir süreçtir. Zihinsel faaliyetler sonucu ortaya çıkan mental fiillerin bir alt basamağı olan duyu filleri, genellikle görme, işitme, dokunma, tat alma ve koku alma duyuları olarak beş gruba ayrılır. Tarihî Türk lehçeleri bakımından önemli ve kapsamlı söz varlığı ve gramer konularını barındırması bakımından dil araştırmalarında en önemli başvuru kaynaklarından biri olan Divanü Lügatit- Türk, Türk dünyasına, gramerine, sözvarlığına ışık tutan bir eserdir. Divanü Lügatit- Türk’te 3477 fiil yer almaktadır. Bu fiillerin 193 tanesini duyu filleri oluşturmaktadır. Bu fiillerden 38 tanesi görme duyu fiilleri, 50 tanesi işitme duyu fiilleri, 6 tanesi koku alma duyu fiilleri, 72 tanesi tat alma duyu fiilleri, 27 tanesi dokunma duyu fiillerini oluşturmaktadır. Bu çalışmada, temel anlam olarak duyu fiillerinin yanında yan anlam içeren duyu fiilleri de ele alınmıştır. Ayrıca Dîvânu Lûgati’t-Türk’teki duyu fiilleri Türkiye Türkçesi ağızlarının sözvarlığı ile ilgili en önemli ve en temel çalışma olan Derleme Sözlüğü’nde bulunup bulunmadığına göre incelenmiştir.
Keywords : Divanü Lügati\'T-Türk, Duyu Fiilleri, Söz Varlığı