Eski Türkçede bér- Fiilinin Eş Dizimleri

Authors : Sümbül Begüm Körtelli

Pages : 136-160

Doi:10.33437/ksusbd.1489418

View : 78 | Download : 56

Publication Date : 2025-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada dil biliminin bir konusu olan eş dizimlilik (collocation), Eski Türkçe kapsamında bér- fiili özelinde incelenmiştir. Runik harfli metinlerdeki, Eski Uygur Türkçesi ve Karahanlı Türkçesi metinlerindeki eş dizimler, anlambilimsel yaklaşımla anlamsal şeffaflık (transparency) ve değiştirilebilirlik (commutability) ölçütlerine göre tespit edilmiştir. Eş dizimler, isim + fiil kalıbında, isim unsurunun gerçek, fiil unsurunun özel anlamda kullanıldığı sınırlı eş dizimlilikle (restricted collocation) sınırlandırılmıştır. Elde edilen veriler yardımıyla Eski Türkçenin eş dizimsel söz varlığına dair değerlendirmeler sunulmuştur. Tespit edilen eş dizimlerin Türkiye Türkçesinde bazı ses değişmeleri ve sözcüksel farklılıklar dışında yaşadığı görülmüştür. Eski Türkçe dönemindeki fiillerin farklı anlamlarının ve eş dizim kullanımlarının tespit edilebilmesi; eş dizim sınırlılıklarının belirlenebilmesi için Eski Türkçenin fiillerini kapsayan bir eş dizim sözlüğüne ihtiyaç duyulduğu kanaatine varılmıştır.
Keywords : Eski Türkçe, bér-/ver-, eş dizim, fiil eş dizimleri, söz varlığı