Rusya Federasyonu’nun Büyük Güç Olma Politikasında Yakın Çevre Doktrini

Authors : Murat Kağan Toprak, Toğrul İsmayıl

Pages : 614-630

Doi:10.33437/ksusbd.1547702

View : 60 | Download : 48

Publication Date : 2025-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Günümüzde “her devlet eşittir” şeklindeki anlayış uluslararası ilişkilerde hâkim olan bir anlayıştır. Fakat bazı devletler sahip olduğu birtakım potansiyelleri sayesinde uluslararası ilişkilerde “Büyük Güç” olma çabası göstermektedirler. Çünkü devletler bu büyük güç olma çabası sayesinde birçok konuda daha rahat hareket edebilme avantajı kazanabilmektedirler. Soğuk Savaş dönemindeki çift kutuplu dünya düzeninde iki büyük gücün (ABD-SSCB) olduğu varsayılırken, Soğuk Savaş sonrası dönemde ABD’nin başını çekmiş olduğu Batı yani tek kutuplu dünya düzeninin ya da farklı argümanlara göre çok kutuplu dünya düzeninin olduğu varsayılmaktadır. Ancak SSCB sonrası kurulan ve büyük oranda SSCB mirasını bünyesinde konsolide eden Rusya Federasyonu, günümüzdeki bu düzende tekrardan büyük güç olma gayesi gütmeye başlamıştır ve bu gayesini de büyük oranda Yakın Çevre Doktrini olarak adlandırdığı bir politika perspektifinde gerçekleştirmeye çalışmaktadır. Rusya’nın bu gaye doğrultusunda uygulamaya çalıştığı Yakın Çevre Doktrini bazı durumlarda Rusya’yı bu gayesine yakınlaştırırken bazı durumlarda ise bu gayesinden uzaklaştırmıştır. Yakın Çevre Doktrini kavramı esasen yalnızca Türkçe literatürde bu ismiyle kullanılmakta olup, Rus literatüründe bu politikaya “Blinijye Zarubejye” yani Yakın Yurt Dışı denilmekte ve bu iki farklı isimdeki kavramın anlamı birbiriyle tam anlamıyla örtüşmemektedir. Hatta bu iki kavram bünyelerinde birçok açıdan zıtlıklar taşımaktadır. Fakat bu çalışmada bu kavram karmaşası durumuna uzun uzadıya girilmeyip yalnızca çalışmanın ana gayesine ve argümanına katkı sağlayacak kadar tartışması yapılmıştır. Bu çalışma Rusya Federasyonu’nun büyük güç olma politikasında Yakın Çevre Doktrininin yeri ve önemini incelemektedir. Bu doğrultuda Yakın Çevre Doktrini incelenmiş ve bölgesel örgütlerin doktrindeki önemi açıklanmıştır. Bu örgütler arasında özellikle Bağımsız Devletler Topluluğu, Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü ve Avrasya Ekonomik Birliği’ne odaklanılmıştır. Ardından bu doktrinin yaşadığı sorunlar detaylı incelenmiş ve burada da 2008 Rusya-Gürcistan Savaşı, 2014 Rusya’nın Kırım’ı ilhakı ve 2022 Rusya-Ukrayna Savaşı’na odaklanılmıştır. Bütün bu veriler ortaya konulduktan sonra Rusya’nın gerekmesi halinde birçok aktörü kolayca karşısına aldığı da göz önünde bulundurulduğunda Rusya’nın büyük güç olma politikasının temelini yakın çevresinin oluşturduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Keywords : Rusya, Yakın Çevre Doktrini, Büyük Güç, Ukrayna, Yakın Yurt Dışı.