Orhun’dan Anadolu’ya Ünsüz Seslerin Kullanım Sıklıkları ve “A. Buran Yasası”

Authors : Gökçen Durukoğlu

Pages : 126-135

Doi:10.33437/ksusbd.1555732

View : 63 | Download : 55

Publication Date : 2025-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Yazı ile takibini 7. - 8. yüzyıllarda Orhun Abideleri ile başlatabildiğimiz Türkçe, özellikle 13. yüzyıldan itibaren farklı coğrafyalarda farklı medeniyetler ile karşılaşarak, bu medeniyetler ile iletişim halinde olarak zenginleşmiştir. Bugün Köktürk Türkçesi, son derece sınırlı oranlarda yabancı kökenli sözcükleri bünyesinde barındırması sebebi ile en öz Türkçe olarak kabul görür. Türkiye Türkçesi ise 13. yüzyıldan itibaren Batıda şekillenmeye başlayan Oğuz Türkçesinin Eski Anadolu Türkçesi ve Osmanlı Türkçesinden sonra gelen üçüncü bölümüdür. Köktürk Türkçesine göre, farklı dillerden birçok sözcüğü de bünyesinde barındırmaktadır. Çalışmamızda 7-8. yüzyıldan 21. yüzyıla, Türk dilindeki ünlü ve ünsüz seslerin kullanım sıklıklarının tespiti amacı ile istatistiksel bir inceleme gerçekleştirilmiştir. Ünlü ve ünsüz sesler, sözcükte bulundukları yere göre sayıma tabii tutulmuşlardır. Buna göre Köktürk Türkçesi ile Türkiye Türkçesinin verilerinde, her iki dönem için de en çok kullanılan seslerde paralellik gözlemlenmiştir. Her iki dönem için sözcük başında en çok kullanılan ünlü ses A, ünsüz ses B, sözcük içinde en çok kullanılan ünsüz ses R, sözcük sonunda en çok kullanılan ünsüz ses N olmuştur. Elde edilen veriler neticesinde Köktürk Türkçesi ile Türkiye Türkçesi arasındaki benzerlikten hareketle, en çok kullanılan A. - B, R, N sesleri ile “A. BURAN Yasası” şekillenmiştir. Adı tarafımızca verilen bu yasa, Köktürk Türkçesi ile Türkiye Türkçesi arasında, en çok kullanılan sesler noktasında genetik benzerliği ifade etmektedir.
Keywords : Köktürk Türkçesi, Türkiye Türkçesi, Ünsüz Sesler, Kullanım Sıklığı