Kitâb-ı Diyârbekriyye’ye Göre Çoruh Vadisinde Ak-Koyunlu Hâkimiyeti

Authors : Kemal TAŞCI

Pages : 153-186

View : 16 | Download : 5

Publication Date : 2015-06-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Oğuzların Üçok kolunun Bayındır boyuna mensup olan Ak-Koyunlular, Moğol istilası ile beraber Orta Asya’dan Anadolu’ya gelen Türkmen boylarından biridir. Moğolların Azerbaycan, İran ve Anadolu’da kurdukları İlhanlı Devleti’nin inhitat ve inkıraz dönemlerinde Doğu Anadolu’da Kara-Koyunlular ile birlikte adları zikredilen Ak-Koyunlular, Anadolu’da ilk olarak Çoruh Vadisi’ne yerleştiler. Bu bölgede önce Trabzon Komnenos hanedanıyla daha sonra Erzurum hâkimiyeti nedeniyle Kara-Koyunlular ile rekabete giriştiler. İran, Azerbaycan ve Irak bölgelerini hâkimiyeti altına alan Timurlular’a tâbi olan Ak-Koyunlular, Kara-Koyunlular karşısında üstün bir duruma geçerek Diyar-ı Bekr bölgesine hâkim oldular. Timurluların Doğu Anadolu, Azerbaycan ve İran’dan çekilmelerinden sonra Kara-Koyunlular’a tâbi olmak zorunda kalan Ak-Koyunlular 872/1467 yılından sonra mezkûr bölgelere hâkim oldular. Anadolu’da ilk kez yurt tuttukları Çoruh Vadisi hâkimiyeti için Komnenoslar, Kara-Koyunlular ve Osmanlılar ile mücadele verdiler. Bu yazıda önce Timurlu, daha sonra Kara-Koyunlu son olarak da Ak-Koyunlu Devleti’ne hizmet etmiş olan münşî ve tarihçi Ebû Bekr-i Tihrânî’nin Kitâb-ı Diyârbekriyye adlı eserinde Ak-Koyunluların Çoruh Vadisi hâkimiyeti için verdikleri mücadele ele alınmaktadır.
Keywords : Çoruh Vadisi, İspir, Trabzon, Ak Koyunlular, Komnenos Hanedanı