KASTAMONU MİLLETVEKİLİ YUSUF KEMAL BEY’İN MİLLİ MÜCADELE DÖNEMİNDE AVRUPA EKSENLİ DIŞ POLİTİKA ÇALIŞMALARI

Authors : Hüsnü ÖZLÜ

Pages : 141-167

Doi:10.31765/karen.737555

View : 17 | Download : 9

Publication Date : 2020-12-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Yusuf Kemal Bey (Tengirşenk), Osmanlı Devleti’nin son döneminde yaşanan siyasi ve askeri olaylara şahit olmuş, ancak hiçbir zaman umudunu kaybetmemiş ve çöken devletin yerine yeni bir Türk Devlet kurulabileceğine inanmıştır. Son Osmanlı Meclis-i Mebusan’ına Kastamonu milletvekili olarak seçilmiş ve İstanbul’un işgali üzerine Ankara’ya gelerek Birinci Meclis’e katılmıştır. Yusuf Kemal Bey Birinci Meclis döneminde gerek milletvekili ve gerekse Hariciye Vekili olarak görev yaptığı sürede 36’sı gizli oturumlarda olmak üzere toplam 67 kez söz alarak konuşma yapmıştır. Bu konuşmaların çok büyük bir kısmı dış politikaya ait konuları kapsamaktadır. O, Milli Mücadele sırasında ve zaferden sonra, uluslararası siyasi anlaşmaların önemine, Türkiye’nin doğu sınırının emniyet altına alınmasına, milli davanın tüm dünyaya duyurulmasına ve tanıtılmasına önem vermiştir. Yusuf Kemal Bey, Ruslarla anlaşma zemininin hazırlanmasına çalışmış ve Heyet Başkanı olarak 16 Mart 1921 tarihli Moskova Antlaşmasını ve 20 Ekim 1921 tarihinde de Fransa ile Ankara Antlaşmasını imzalamıştır. Yusuf Kemal Bey, Yeni Türk Devleti’nin kurtuluş ve kuruluş döneminde Türk dış politikasının ana çerçevesini belirleyen antlaşmaları hazırlayan ve özellikle Avrupa devletleri ile birebir mücadele eden bir politikacıdır. O bu dönemde Mustafa Kemal Paşa’nın yanında yer alan en önemli politikacı ve bilim insanlarından biridir. Bu makalede, Yusuf Kemal Bey’in Birinci Mecliste dış politikaya yönelik yaptığı faaliyetler, dönemin meclis zabıt ceridelerinden yararlanılarak değerlendirilmiş ve özellikle Avrupa eksenli dış politika çalışmaları üzerinde durulmuştur.
Keywords : Yusuf Kemal Bey, Meclis i Mebusan, Hariciye Vekili, Ankara Antlaşması, Türkiye Büyük Millet Meclisi