CEMİYETLER HUKUKU AÇISINDAN ERZURUM KONGRESİ

Authors : Ülkü KÖKSAL

Pages : 259-286

Doi:10.31765/karen.849330

View : 12 | Download : 12

Publication Date : 2020-12-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı Devleti’nde cemiyetler değişim ve dönüşümün yaşandığı 19. yüzyılda ortaya çıkıp gelişen örgütlenmelerdir. II. Meşrutiyet Dönemi cemiyetler açısından son derece zengin bir ortam sağlamıştır. Cemiyetlerin kuruluş ve faaliyetleri ile ilgili kanun 16 Ağustos 1909 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Kanuna göre cemiyet kurmak için önceden izin almak gerekmemekle birlikte mahallin en büyük mülki amirine bildirimde bulunmak esastı. Mondros Mütarekesi’nin ardından vatanın kurtuluşu ve milletin istiklâli için Anadolu’da oluşturulan Müdafaa-i Hukuk Cemiyetleri de bu kanun çerçevesinde faaliyet göstermiştir. Bu sayede Millî Mücadele hareketi teşkilatlı bir hale getirilmiştir. İşgalci güçlere karşı konularak halkın huzur ve güvenliği sağlanmaya çalışılmıştır. Millî Mücadele Dönemi’nde Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu ahalisi de bölgelerinde Rum ve Ermeni Devleti kurulmasına yönelik çabaları engellemek amacıyla oluşturdukları teşkilatlarla gerek ayrılıkçı azınlıklara gerekse işgal güçlerine karşı direniş göstermiştir. Erzurum Kongresi, Trabzon Muhafaza-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti ile Vilayât-ı Şarkiye Müdafaa-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti Erzurum Şubesinin çabaları sonucunda ve diğer Doğu vilayetleri temsilcilerinin de katılımı ile toplanmıştır. Delegelerin belirlenmesi, kongrenin toplanması, alınan kararlar ve ardından gerçekleşen uygulamalar yürürlükteki kanunlara riayet edilerek gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada Trabzon Muhafaza-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti ile Vilayât-ı Şarkiye Müdafaa-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti Erzurum Şubesinin kuruluşu, Erzurum Kongresi’nin toplanma tarzı, kongre faaliyetleri ve sonrasında yürütülen çalışmalar yürürlükteki Cemiyetler Kanunu’na göre ele alınmıştır.
Keywords : Cemiyetler Kanunu, Milli Mücadele, Erzurum Kongresi, Müdafaa i Hukuk, Muhafaza i Hukuk