TRABZON AHKÂM DEFTERLERİNE GÖRE 18. YÜZYILIN İKİNCİ YARISINDA GİRESUN

Authors : Yunus Mercimek

Pages : 63-112

Doi:10.18220/kid.1584880

View : 75 | Download : 89

Publication Date : 2024-11-13

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada, Trabzon eyaletine bağlı bir kaza merkezi olan Giresun’dan Divan-ı Hümâyûn’a iletilen şikâyetlerden hareketle, 18. yüzyılın ikinci yarısında Giresun’un idarî, sosyal ve ekonomik durumu incelenmiştir. Bunun için 1, 2 ve 3 numaralı Trabzon ahkâm defterlerinde kayıtlı Giresun ile ilgili hükümler tespit ve transkribe edilmiştir. Daha sonra bu hükümler konularına göre tasnif edilmiş ve her bir konu ayrı başlıklar altında değerlendirilmiştir. Giresun’dan Divan-ı Hümâyûn’a iletilen şikâyetler içinde ilk üç sırada mirî arazi, miras ve eşkıyalıkla ilgili şikâyetlerin yer aldığı görülmüştür. Bunların dışında alacak-verecek, vergi, mülke ve göreve müdahale, aile, vakıf ve komşulukla ilgili şikâyetler de kayıtlara yansımıştır. 18. yüzyılın ikinci yarısında Giresun’da yaşanan sorunları yansıtan bu şikâyetlerlerden şikâyet eden ve edilenlerin kimliği ve sosyo-ekonomik durumu, şikâyetlerin bildirilme şekilleri ve Divan-ı Hümâyûn’un verdiği kararlar hakkında önemli bilgilere ulaşılmaktadır. Şikâyetler aynı zamanda şehrin idarî yapısı, ekonomik durumu ve sosyal yaşamına dair önemli bilgiler vermektedir. İdarî açıdan Trabzon Sancağı’na bağlı bir kaza merkezi olan Giresun, orta dereceli devlet memurlarına verilen bir zeamet içinde yer almaktaydı. İklimine uygun ziraî ürünleriyle ve bir liman kenti olarak dikkat çeken Giresun’un ekonomisi tarım, ticaret ve denizciliğe dayanmaktaydı. Fındık üretimi ve ticaretinin önemli bir ekonomik faaliyet olduğu Giresun’da ahalinin bir kısmı da maden ve zahire başta olmak üzere taşımacılık yapıyordu. Sosyal yaşama dair öne çıkan en önemli husus ise Giresun’un nüfuzlu ayân ailelerinin neden olduğu asayiş olaylarıydı. Bilhassa Dizdarzâde Hüseyin’in öldürülmesinden sonra oğulları tarafından başlatılan olaylar, şehrin asayiş ve ekonomisine büyük zarar vermiştir. Bu durumdan en çok etkilenenler ise Giresun ahalisi ve zeamet mutasarrıfları olmuştur.
Keywords : Giresun, Trabzon Ahkâm Defterleri, Şikâyet, Divan ı Hümâyûn