Lisansüstü Programlara Öğrenci Alımlarında Bulanık Mantık Yaklaşımı

Authors : Cevdet ÖZMEN

Pages : 111-137

View : 16 | Download : 12

Publication Date : 2019-06-17

Article Type : Research Paper

Abstract :Makine (bilgisayar) dili, klasik mantık olarak bilinen Aristotales mantığıyla çalışmaktadır. Kodlar, 0-1 olarak ifade edilen ikili (binary) sistem şeklindedir; mutlak doğru ya da yanlış vardır, her şey doğru-yanlış, evet-hayır’lardan oluşur. Aydınlanma çağından sonra Batı’nın kendisi için seçmiş olduğu mantık budur, her şeye pozitivist bir düşünceyle yaklaşılır. Bu düşünceye göre, insan rasyonel karar verdiği sürece gelişir, duygular o kadar da önemli değildir. Günümüzde bir de bulanık mantık olarak adlandırılan, kökenlerini Farabi’ye dayanan bir mantıktan bahsedilmektedir. Bu mantıkta her şey uçlarda seyretmez, her şey güzel ya da çirkin değildir; biraz güzel, daha güzel, çok güzel, çirkin, çok çirkin gibi insan tabiatına daha uygun ara tanımlamalar yer almaktadır. Batı dünyası, daha çok Doğu kültürüne ait bulduğu bu düşünce şeklini kabul etmemiş, onu reddetmiştir, ta ki 1965’te Lütfi Zadeh tarafından kuram olarak ortaya konuluncaya dek. Zadeh, Azerbaycan kökenli bir bilim insanıdır. Kaliforniya Üniversitesi, Berkley’de Elektrik Mühendisliği ve Elektronik Araştırma Labaratuvarı’nda profesör olarak çalışmıştır. Önceleri sistem ve karar mekanizmaları üzerinde çalışan Zadeh, daha sonra Bulanık Mantık (Fuzzy Logic) çalışmalarına ağırlık vermiş ve bulanık mantığın, karar verme ve kontrol mekanizmaları, dil, insan mantığı ve yapay zekâ üzerinde ne gibi etkilerinin olduğunu araştırmıştır. Bulanık mantık, günümüzde kendine birçok uygulama alanı bulmuştur; sinyal işlemeden veri analizine, tıptan toplum bilimine kadar. Bulanık mantıktan özellikle karar verme aşamalarında faydalanılmıştır. Anket, literatür taraması ve içerik analizi yapılarak hazırlanan bu çalışmanın amacı yönetim ve organizasyon alanında, insan kaynakları yönetiminde, personel alımı/seçiminde, seçme ve yerleştirme sınavlarında bulanık mantık kullanımına yeni katkılar sağlamak ve karar verme süreçlerinde bulanık mantık yaklaşımının nasıl kullanıldığını inceleyerek, üniversitelerde lisansüstü öğrenci alımlarında kullanılabilmesine yönelik bir model geliştirmektir. Mevcut sisteme göre lisansüstü öğrenci alımları ile yapılan anket sonuçlarında öğretim üyelerinin önerdiği alımlar arasında anlamlı fark olduğu görülmüştür.
Keywords : klasik mantık, bulanık mantık, yapay zekâ, yerleştirme sınavı