Özgürlük Alanından Tahakküm Alanına: Theodor W. Adorno’nun Kant Eleştirisi

Authors : Gülsima Urtekin, Serdar Saygılı

Pages : 21-35

Doi:10.38155/ksbd.1358343

View : 121 | Download : 128

Publication Date : 2024-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Kant, özneyi transandantal yapıya dönüştürerek bir ahlak metafiziği geliştirmiştir. Kant ahlak anlayışı ile öznenin doğa üzerinde tahakküm kurmasını ve bu açıdan özgürleşmesini amaçlamıştır. Adorno, Kant’ın geliştirdiği ahlak sisteminin hem Kant tarafından verili olduğu ve hem de pratik hayata uygulanamaz olduğundan eleştirmiştir. Adorno bu durumu kültür endüstrisi kavramıyla açıklamaya çalışmıştır. Bu bağlamda kültür, seri üretim ve tüketim aracına dönüşerek özneyi de bu alan arasında bırakmıştır. Kitle kültürü olarak da açıklanan bu sistemde özne bir noktadan itibaren nesneyle özdeş duruma gelmiştir. Çünkü tüketim ve üretimin aracı olan insan, sistemin en önemli parçası haline dönüşerek hem üretimde hem de tüketimde nesneyle aynılaşmıştır. Kant’ın amaçladığı öznenin nesneye olan tahakkümü pratik hayatta ikisini aynı konuma getirdiği için özne üzerine tahakküm kurmanın yollarını açmıştır. Bu bakımdan Aydınlanma ile birlikte öznenin ayrıcalıklı konumunun özneyi özgürleştirmesi beklenirken onu tahakküm nesnesine dönüştürmüştür. Dolayısıyla bu çalışmanın amacı, öznenin oluşturduğu özgürlük alanının kültür endüstrisi ile nasıl tahakküm alanına dönüştüğünü Adorno’nun eleştirel perspektifinden tartışmaya çalışmaktır.
Keywords : Adorno, Kant, Özgürlük, Araçsal Akıl, Tahakküm