Osmanlı Kudüsü’nde Kale Müessesesi ve Görevlileri

Authors : Gülcan Avşin Güneş

Pages : 381-401

Doi:10.38155/ksbd.1420039

View : 47 | Download : 54

Publication Date : 2024-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Tarihi Osmanlı öncesine uzanan Kudüs kalesinin Osmanlı dönemindeki işleyişi gözden kaçan bir husus olmuştur. Kale, fiziki görünümü ile Kudüs’e bir ortaçağ şehri görünümü vermektedir. Bunda yaşanan savaşların rolü vardır. Osmanlı döneminde daha çok isyanlarda gündeme gelen kale mümkün mertebe sükûneti tesis etmeyi sağlamıştır. Bu makalenin amacı söz konusu muhafazayı sağlayan kale ve kale görevlilerine odaklanarak XV. yüzyıldan XIX. yüzyıla muhtelif arşiv kaynaklarına temas ederek daha geniş perspektifli araştırmalara kapı aralamaktır. Buradan hareketle ifade etmek gerekir ki Kudüs kalesi hem merkezden gelen kapı kullarından hem de yerel halktan görevlendirilen yerli kulu muvazzaflarından oluşmaktaydı ve bunların hepsi Kudüs kale dizdarının komutası altındaydı. Kudüs kalesi, isyanlarda isyancıların çoğunlukla şehri ele geçirmek adına odağa aldıkları ilk mekân olmuştur. İsyanların bazısında bizzat kale görevlileri de yer almış ve şehir halkının desteğini alarak Kudüs yönetimini ele geçirmişlerdir. Bu nedenle başta dizdar olmak üzere kale görevlilerinin seçimi büyük önem arz etmekteydi. Dizdar şehir muhafazasının yanı sıra, yüksek gelirli vakıfların hasılatlarını toplamak için neferleri vakıf mütevellisinin hizmetine vermekle görevliydi. Ayrıca asayişi bozan durumlarda şehrin önde gelenleri ve yöneticileriyle işbirliği yaparak sorunların çözümüne çalışırdı. Makalede kale görevlileri ve Kudüs kalesinin işleyişi ile ilgili sorulara arşiv materyalleriyle cevaplar bulunmaya çalışıldı.
Keywords : Osmanlı, Kudüs, Kale, Dizdar, Mustahfızan