Türkiye Selçukluları Devleti’nin Anadolu’da İzlediği Yerleşim Politikası

Authors : Filiz Akçay

Pages : 447-473

Doi:10.38155/ksbd.1376712

View : 178 | Download : 182

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışma ile Anadolu’da Osmanlı Devleti öncesinde ilk Türk siyasal birlik olarak Selçuklu egemenliği döneminde (1075-1308) Anadolu’nun kendine özgü jeopolitik yapısı, dönemin değişken sosyal-kültürel-ekonomik koşulları ve Bizans-Selçuklu ilişkileri kapsamında Türkiye Selçukluları Devleti’nin yerleşim politikasının ortaya konması amaçlanmaktadır. Anadolu’ya 1015 (405) yılından sonra başlayan Türk girişlerinden kısa bir süre sonra Türkler, Anadolu’ya hâkim olmaya ve Bizans imparatorluğunun egemenliğinde olan bu coğrafyanın yerleşim yapısını değiştirmeye başlamışlardı. Öyle ki daha XIII. yüzyılda bile Anadolu “Türkiye” olarak adlandırılıyordu. Türkler; 1071 (463) yılında yapılan Malazgirt Savaşı’nın ardından Anadolu’ya girmiş ve ele geçirdikleri topraklarda hızla siyasi örgütlenmelerini tamamlayarak Anadolu’da Türk kültürünü yerleştirme politikası izlemişlerdir. Türkler Anadolu’ya yerleşirken siyasal parçalanma ve organize bir devlet karakterinde olmayışına bağlı olarak, sistemli bir yerleşme süreci gerçekleşememiştir. Türkler Anadolu’daki fetih sürecinde viran olan kentsel ve kırsal bölgeleri yerleşmeye açmak için zorunlu iskân, vergi muafiyeti gibi teşvikler vererek göçebe Türkleri veya çiftçi Hristiyan nüfusun iskân edilmesi politikasını izlemiştir. Ayrıca Türkler Anadolu’da ilk fethedilmeye başladığı esnadan yurt edinilene kadar geçen dönemde durma noktasına gelen uluslararası ticaret yolları üzerinde kervansaraylar inşa etmek gibi iktisadi temele dayanan yerleşme politikaları da izlemişlerdir. Bunun yanında Türkler ticaret alanları, ticari/askeri liman kentleri, panayır/pazar kentleri ile karahisar veya menzil yerleşim birimlerinden meydana gelen kentsel bir organizasyon kurmuşlardır.
Keywords : Anadolu, Yerleşme, Türkiye Selçukluları