İbn Haldun Düşüncesinde Cahiliye Dönemi Toplumsal Yapısı

Authors : Safa Demir Sarı

Pages : 186-199

Doi:10.47169/samer.1568841

View : 63 | Download : 108

Publication Date : 2024-12-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada Cahiliye Dönemi toplumsal yapısını İbn Haldun’un düşünceleri üzerinden değerlendirmek amaçlanmıştır. Yöntem olarak literatür taramasının tercih edildiği bu çalışmada İbn Haldun’un Kitabü’l-İber adlı eseri üzerinden Cahiliye dönemi toplumsal yapısı sosyolojik açıdan değerlendirilmiştir. Kitabü’l-İber‘in giriş bölümü olan Mukaddime ve ikinci bölümünde yer alan siyer anlatımı referans alınmıştır. Buna göre İbn Haldun’un düşüncesinde merkezî öneme sahip “asabiyet” ve onu temellendirirken öne çıkardığı “bedevîlik” ve “hadarîlik” kavramları Cahiliye Dönemi toplumsal yapısını açıklar niteliktedir. Siyer bölümündeki anlatımlar da asabiyet temelinde kurulmuş Cahiliye Dönemi toplumunun gündelik hayatından örnekler içermektedir. Asabiyet, Cahiliye Dönemi’nin birçok alanda görülen parçalanmış ve dağınık toplum düzenini yeniden sağlama mekanizmasıdır. Yaşam kaynaklarının kısıtlı olduğu bir coğrafyada insanların istek ve arzularına ulaşması için mücadele ruhunu diri tutan da asabiyettir. Asabiyetin varlık gösterdiği toplum düzeni de öncelikle bedevîlik, daha sonra da hadarîliktir. Sonuç olarak, İbn Haldun’un düşüncesinde Cahiliye ve asabiyet kavramları, onun toplumsal değişim ve medeniyet teorisinde önemlidir. Cahiliye Dönemi, İslam öncesi Arap toplumlarının kültürel ve sosyal düzenini, asabiyet de kabile dayanışmasını ve bireyler arasındaki sosyal bağları temsil eder. İbn Haldun bu iki kavramı birbiriyle ilişkilendirerek toplumların yükseliş ve çöküş süreçlerini açıklamada kullanmıştır.
Keywords : Cahiliye, İbn Haldun, Asabiyet, Bedevîlik, Hadarîlik