Osmanlı Devletinde Vakıf Bütçelerine 1030 (h.) Yılı Muhasebe Kayıtları Nezaretinde Bir Örnek

Authors : Ali APALI, İsmail BEKCİ

Pages : 291-317

View : 15 | Download : 16

Publication Date : 2019-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Bütçeler, bir faaliyet dönemi için belirlenmiş gelir ve giderlerin gösterildiği mali nitelikli tablolardır. Günümüz kullanım şekli ile olmasa da tarihin çeşitli dönemlerinde de çeşitli birimler tarafından bir planlama aracı olarak kullanılmıştır. Tarihin farklı dönemlerinde Türk Devletleri de bütçeleri kullanmışlardır. Dünya tarihi içinde oldukça uzun bir süre kendinden bahsettiren Osmanlı Devleti de Fatih Nizamnamesi’nden sonra bütçeleri kullanmaya başlamıştır. Bütçe kullanımına ait Osmanlı Devleti’nin gerek merkezi yönetiminde, gerekse taşra yönetimlerinde muhasebe karakterli kayıtlar çeşitli arşiv kaynaklarında bulunmaktadır. Osmanlı Devleti’nde hesaplama temelli hazırlanan bütçelerin taşrada en çok kullanıldığı müesseselerden biri vakıflardır. Literatürde konusuna, yararlananlarına veya işletilme biçimlerine göre çeşitli sınıflandırmalara tabi tutulan vakıflara ait bütçe örnekleri bulunmasına rağmen altı asır boyunca geniş bir coğrafyada siyasi, sosyal ve ekonomik olarak hüküm süren Osmanlı Devleti’nin muhasebe kaynaklı arşiv belgelerinin günyüzüne çıkarılması kaçınılmaz bir sorumluluktur. Bu nedenle sadece hicri 1030 yılına ait olan örnek vakıf bütçesinin muhasebe boyutuyla tahlil edilmesi ve tespit edilen sonuçların literatüre kazandırılması bu çalışmanın amacı olmuştur.
Keywords : Osmanlı Devleti, Bütçe, Vakıf Bütçesi, Gelir, Gider