TRABZON'UN SÜRMENE VE ARAKLI AĞIZLARININ KUŞAKLARARASI AĞIZ KULLANIMI VE AĞIZ ÖLÇÜNLÜLEŞMESİ ÇERÇEVESİNDE İNCELENMESİ

Authors : Efsanur Atakan, Mehmet Akkuş, Erhan Giray

Pages : 97-118

View : 103 | Download : 92

Publication Date : 2024-06-24

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmanın temel amacı; Trabzon ağzının Sürmene ve Araklı değişkelerinde kuşaklararası ağız kullanımı bağlamında ağız ölçünlüleşmesini incelemektir. Bu kuramsal çerçevede çalışmanın dilbilimsel amacı Trabzon ağzının Sürmene ve Araklı değişkeleri konuşurlarının oluşturduğu ağız topluluklarının toplumsal, bireysel, kamusal, sosyo-ekonomik ve demografik durumları dikkate alınarak ağız ölçünlüleşmesi durumunu ve bu durumlara yol açan etmenleri saptayarak incelemektir. Dünyada ağızların kullanımı ölçünlü dile meyleden değişkelerde kuşaklararası olası farkını saptamak amacıyla toplumdilbilimsel incelemeler ağız ölçünlüleşmesi (İng. dialect levelling) kuramı çerçevesinde yapılmıştır. Bu doğrultuda, bu çalışmada yer alan katılımcılar, farklı toplumsal değişkenlerin yanı sıra Trabzon ağzının Sürmene ve Araklı değişkelerini konuşan değişik kuşak gruplarından oluşan bireyler arasından seçilmiştir. Bu bağlamda ilk aşamada katılımcıların ağız geçmişleri hakkında ön bilgi edinmek amacıyla (28 alt kuşak, 39 orta kuşak, 32 üst kuşak) toplamda doksan dokuz katılımcıya bu makale için geliştirilmiş olan bir Ağız Kullanımı Anketi uygulanmıştır. Elde edilen sayısal veriler, nicel çözümleme yazılımı SPSS programı kullanılarak analiz edilmiş ve elde edilen bulgular ilgili alanyazına uygun nicel çözümleme yöntemleriyle yorumlanmıştır. Nicel verileri desteklemek için nitel veri elde etmek amacıyla katılımcılara konuştukları değişkelerin kuşaklararası düzleşmeyi sorgulayan yüz yüze görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Bu görüşmelerden elde edilen görüşme verileri yazıya aktarılarak tematik sınıflandırmaları yapılmıştır.
Keywords : Trabzon ağzı, ağız ölçünlüleşmesi, toplumdilbilim, nicel, nitel