17. YÜZYIL OSMANLI SİYASETİNDE BİR TAŞRA BEYİNİN YÜKSELİŞİ: İPŞİR MUSTAFA PAŞA ÖRNEĞİ

Authors : Gamze Yörük

Pages : 117-143

Doi:10.56448/ataddergi.1663641

View : 62 | Download : 26

Publication Date : 2025-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :İpşir Mustafa Paşa, Osmanlı taşra yönetiminde Budin, Şam ve Halep beylerbeyliklerinde görev almış; Varvar Ali Paşa İsyanı’nın bastırılması ve Abaza Hasan Ağa ile kurduğu ittifak sayesinde Osmanlı iç siyasetinde öne çıkmıştır. IV. Murad döneminde Revan ve Bağdat Seferleri\\\'nde mirahurluk yapmış, 1654\\\'te sadrazamlığa yükselmiştir. Ancak mali vaatlerin yerine getirilememesi, yeniçerilerle kurduğu ittifakın zayıflamasına ve saray hiziplerinin desteğini kaybetmesine yol açmıştır. 1655’te Kara Murad Paşa’nın yönlendirdiği ve Kürd Mehmed’in başlattığı isyan sonucunda idam edilmiştir. Bu olay, 17. yüzyılda Osmanlı yönetiminde askerî ve bürokratik hizipler ile mali krizlerin doğurduğu zafiyetleri yansıtmaktadır. Bu çalışma, İpşir Mustafa Paşa’nın taşradan saraya uzanan idari ve askerî kariyerini, sadrazamlık sürecindeki siyasi, ekonomik ve toplumsal dinamikler çerçevesinde analiz etmektedir. Literatürde taşra yöneticileri ve merkez-taşra ilişkileri üzerine araştırmalar bulunmakla birlikte, İpşir Mustafa Paşa’nın yönetim anlayışı ve güç dengeleri içindeki konumu yeterince incelenmemiştir. Bu bağlamda çalışma, arşiv belgeleri, Münir Aktepe’nin çalışmaları ve Evliya Çelebi\\\'nin Seyahatname\\\'si gibi kaynaklar ışığında İpşir Mustafa Paşa’nın yükseliş ve düşüşünü değerlendirmektedir.
Keywords : İpşir Mustafa Paşa, Sadrazam, Kara Murad Paşa, 1655 İsyanı.