Algılanan Davranışsal Kontrol, Ajzen'in Teorisinde Nasıl Konumlanır? Alternatif Model Analizleri

Authors : Elif KOCAGÖZ, Yunus DURSUN

Pages : 139-152

View : 29 | Download : 12

Publication Date : 2010-06-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Araştırmacılar tarafından sıklıkla kullanılan ve ampirik olarak bir çok kez test edilmiş bir sosyal-psikoloji teorisi olan planlanmış davranış teorisi, gerekçelendirilmiş eylem teorisine algılanan davranışsal kontrol değişkeninin eklenmesiyle türetilen bir teoridir. İki teori arasındaki tek fark olan ve planlanmış davranış teorisinin bel kemiğini oluşturan bu değişkenin davranışın açıklanmasına anlamlı oranda katkıda bulunduğu ortaya konmuş olsa da, model içerisindeki konumu ve davranışın gerçekleştirilmesindeki rolü literatürde ayrı bir inceleme konusu olmuştur. Bu çalışmanın amacı, algılanan davranışsal kontrol değişkeninin farklı modeller içerisinde işleyişini incelemektir. Bu doğrultuda, gerekçelendirilmiş eylem teorisi modeli ile planlanmış davranış teorisinin orijinal modelinden türetilmiş üç model ve literatürde yer alan bazı yaklaşımlardan yola çıkılarak oluşturulmuş iki alternatif model olmak üzere toplam altı model test edilmiştir. Analizler Lisrel programı kullanılarak yapısal eşitlik modellemesi yöntemiyle yapılmıştır. Model sonuçları karşılaştırıldığında ulaşılan en iyi modelde, algılanan davranışsal kontrolün niyet aracılığı olmaksızın davranışı doğrudan tahmin edebildiği sonucuna ulaşılmıştır. Kısıtlar ve izleyen araştırmalar için öneriler çalışmanın sonunda yer almaktadır
Keywords : Planlanmış Davranış Teorisi, Gerekçelendirilmiş Eylem Teorisi, Algılanan Davranışsal Kontrol, Yapısal Eşitlik