SAZ YOLU ÜSLUBUNDA KULLANILAN DOĞAÜSTÜ MİTOLOJİK MOTİFLERİN İKONOGRAFİK İNCELEMESİ

Authors : Yunus Şafak Kahraman

Pages : 1-30

Doi:10.54557/karataysad.1550848

View : 60 | Download : 75

Publication Date : 2024-10-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada, XVI. yüzyılda Osmanlı sarayında ortaya çıkan, saz yolu üslubuna ait bazı eserlerdeki mitolojik doğaüstü yaratık motifleri incelenmiştir. Mitoloji, tarihin başlangıcından beri sanat yaşamının ve beraberinde gelen tasarım sürecinin üzerinde derin bir etkiye sahip olmuştur ve sanatçılar için zengin bir ilham kaynağı olarak varlığını devam ettirmektedir. Mitlerin algılanışlarında insanlığın geçirdiği dönemlerle ilgili olarak farklılıklar olsa da mitler bir yandan mistik ve ruhani olmaya diğer yandan bilinmeyeni somutlaştırmaya devam ederek çağdaş yaşamda da varlığını sürdürmektedir. Geçmişi çağlar öncesine dayanan Türk mitolojisi, çok derin ve zengin semboller ve arketipler içermektedir. Orta Asya’daki anayurtlarından çok uzakta Anadolu’da devlet kuran Türkler, birçok kültürle etkileşime girmelerine rağmen dışardan gelen unsurları bir şekilde kendi bünyelerinde sentezleyerek köklerine bağlı bir sanat anlayışı oluşturmuşlardır. Saz yolu üslubuna ait motifler, kendi döneminde kitap sanatlarından, mimariye, dokumadan çini ve maden işlerine kadar hemen her alanda kullanılmıştır. Ortaya çıktığı devirde son derece ilgiyle ve takdirle karşılanan bu süsleme tarzındaki eserler, bugün de büyüleyici bir şekilde ilgi ve hayranlık uyandırmaya devam etmektedir. Zengin kültürel mirasımızın ürünleri olan bu sanat eserlerinin araştırılması ve incelenmesi, kültürel birikimimiz hakkında daha fazla bilgi sahibi olmamızı sağlayacaktır. Bu araştırmada, motiflerin incelenmesinde Erwin Panofsky’nin ikonografik analiz yönteminden yararlanılmıştır. Sonuç olarak Türk mitolojisine ait mitler, sanatçılar için önemli bir ilham kaynağıdır. Sanatçıların yaratıcılıklarını zenginleştirmeye, sanat aracılığıyla kültürel değerleri korumaya ve aktarmaya yardımcı olabilecek unsurlardır.
Keywords : Grafik Tasarım, Saz yolu, Mitoloji, Ejderha, Zümrüdüanka