Osmanlı Döneminde Kudüs’e Yahudi Göçü, İdari ve Sosyal Yapı ile Okullar

Authors : Ahmet Rıfat GÜZEY

Pages : 992-1007

Doi:10.24106/kefdergi.697853

View : 18 | Download : 9

Publication Date : 2020-03-20

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı dönemindeki seyyahlarının en önde gelen ismi olan Evliya Çelebi’nin meşhur Seyahat-nâmesini okuduğumuzda, Mescid-i Aksa konusunda mabede o günün şartlarında 800 kişinin hizmet ettiği geniş bir teşkilatlanmanın mevcut olduğu gözümüze çarpıyor. Bu harika teşkilatlanmayı sağlayan da tabii ki Osmanlı Devleti’nin bölgeye olan desteği idi. Mescid-i Aksa’da Ehl-i Sünnet Mezheplerden her birinin, birer hatibi ve imamı bulunması dışında, elli de müezzin mevcuttu. Diğer hizmet erbabını da buna ekleyince bakım işlerinin geniş bir yapıya sahip olduğu görülmektedir. Evliya Çelebi’den aldığımız bilgiler doğrultusunda, Osmanlı Cihan Devleti’nin bu eski ve mübarek ibadethaneye ne kadar büyük bir önem verdiğini göstermektedir. İslâm âleminin önemli mabetlerinden Mescid-i Aksa altı Osmanlı padişahı tarafından çeşitli onarımlarla yenilenmiştir. Şu andaki mevcut kubbesi 1752 tarihinde III. Osman tarafından yaptırıldı. Avlusunda, yağmur duası için namaz kılınacağı sırada kullanılan ve görüntüsüyle harika bir sanat eseri olduğu mesajını veren bir minber vardır. 1388 yılında inşa edilen bu minberin mermer sütunları hemen dikkat çekiyor. Bir diğer alanda Memluk’lerin 1482 yılında yaptığı şadırvanı, mabetteki en orijinal şadırvan olarak dikkatleri çekerken bugün eski görüntüsünü korumakta. Üstelik hemen yanında Eyyubi sanat eseri bir başka yuvarlak şadırvan daha mevcuttur. Harem-i Şerif-i bezeyen Kubbetü’l-Mirac, Kubbetü’n-Nebi, Kubbetü’l-Yusuf gibi diğer küçük yapıların hemen hepsinin Osmanlı’dan izler taşıdığını ve daha evvelinden kalan izlerin de itina ile korunmaya çalışıldığını görüyoruz. Osmanlılarla birlikte bu topraklarda kesintisiz 401 yıl hüküm süren bir Türk-İslâm medeniyeti tüm izleriyle bizleri kendine ram ediyor. Devlet-i Âli Osman’ın burada sağladığı barış ve güven atmosferi bugün yerini gerginlik ve kargaşaya bırakmış olmasına rağmen Kudüs’te yaşayanlar Türk’ün şefkat, merhamet ve adaletini bekliyor.
Keywords : Osmanlı, İslâm, Türk, Yahudi, Kudüs