Tasavvuf Düşüncesinde Fıkhî Hükümlerin Uygulanmasında İhtiyata Dayalı Telfik ve Azimet-Ruhsat Anlayışı

Authors : Derviş DOKGÖZ

Pages : 61-85

View : 25 | Download : 11

Publication Date : 2021-09-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Tasavvufî kaynaklarda şer’î hükümlerle amel edilmesi konusunda azimetler ile amel etmenin tercih edilip ruhsatlardan kaçınılmasının yaygın bir şekilde vurgulandığı görülür. Bu durum tasavvuf yaşamının ‘azimetlerle amel etme prensibi’ üzerine kurulu olduğu kanaatini oluşturur. Burada dikkat çeken husus ise tasavvuf anlayışında azimet ve ruhsat kavramlarının sadece fıkıh usulünde kullanılan anlamıyla kullanılmadığıdır. Zira mutasavvıfların eserlerinde azimet olarak niteledikleri şeylerin büyük bir kısmının, herhangi bir fıkhî konuda müçtehitlerin görüşlerinden en ihtiyatlı, en ağır/meşakkatli ve nefse en zor gelen hükmü ifade ettiği görülmektedir. Bu durum fıkhî açıdan değerlendirildiğinde ortaya çıkan şey ‘ihtiyata dayalı telfik’ şeklinde ifade edilebilir. Mutasavvıfları böyle bir davranışa iten sebepler olarak, şer’î hükümleri uygulamada gösterdikleri azamî titizlik, fıkhî konularda fakihlerin ihtilaflarından kurtulma çabaları, nefse en ağır gelen hükmün uygulanması ile takvaya daha uygun hareket edildiği düşüncesi burada zikredilebilir. Herhangi bir fıkhî konuda müçtehitlerin görüşlerinden en ihtiyatlı görülen görüşün esas alınması bazı yönlerden isabetli gibi görünmekle birlikte, sadece zor ve meşakkatli oluşu esas alınarak fıkhî hükümler arasından tercihte bulunmanın, fıkhî açıdan en doğru görüşün seçildiği anlamına gelmediği belirtilmelidir. Bu makalede tasavvuf anlayışında var olan bu düşünce ele alınarak incelenecek ve fıkhî açıdan değerlendirmelerde bulunulacaktır.
Keywords : Fıkıh, Tasavvuf, Azimet, Ruhsat, telfik