Sâsâni Öncesi İran Mazdeizm’i ve Ona Etkisi Bağlamında İran Ruhbanları: Muğlar

Authors : Nevfel AKYAR

Pages : 1-23

View : 22 | Download : 8

Publication Date : 2022-09-16

Article Type : Research Paper

Abstract :İran’ın kadim dini Zerdüştîlik, sanılanın aksine Zerdüşt’ten çok daha öncelere uzanmaktadır. Bunda Zerdüşt’ün hem peygamber hem de din adamı olmasının önemli bir payı bulunmakla birlikte asıl etken eski Aryanlara dayanan inançların Zerdüşt sonrasında da din adamlarınca devam ettirilmiş olmasıdır. Zerdüşt’ün ortaya çıkışıyla ilgili farklı tarihlendirmeler olmakla birlikte Mary Boyce, Albert de Jong ve Frantz Grenet gibi günümüz araştırmacıları Gatalar’ın etimolojisinden referansla MÖ yirminci yüzyıl ile MÖ onuncu yüzyıllar arasında mutabık kalmaktadırlar. Zerdüşt’ün zuhuru sonrasında İranlı din adamlarının bölgesel olarak ritüel farklılıklar gösterdikleri ve farklı isimlerle anıldıkları bilinmektedir. Ancak zamanla ve özellikle Sâsâni Devletinin ortaya çıkmasından hemen önce muğ adı altında birleştikleri tahmin edilmektedir. Çalışmamız muğların İran’a ve Zerdüştîliğe etkisinin yanı sıra dini ve etnik kökenleri, ritüelleri, dini ve seküler faaliyetleri ve İran dışındaki etkililikleri üzerine odaklanmaktadır. Bununla birlikte Sâsâni sonrası İran’da din adamlığı kurumsal bir hüviyet kazandığı ve muğ adı altında farklı dallara ayrıldığı için bu çalışmamız içine alınmamıştır. Aynı zamanda bu çalışmanın söz konusu din adamlarının Sâsâni ve İslam dönemi İran’ındaki faaliyetlerinin arka planına bir nevi ışık tutacağını düşünmekteyiz.
Keywords : Dinler Tarihi, Zerdüştîlik, Mazdeizm, Muğ, Atravan