Mâtürîdî ve Kâdî Abdülcebbâr’a Göre Bireyin Gaflet Karşısında Psikososyal Sorumluluğu

Authors : Osman ORAL

Pages : 5-40

Doi:10.53427/katre.847202

View : 30 | Download : 19

Publication Date : 2021-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmanın amacı İmam Mâtürîdî ile Kâdi Abdülcebbâr’ın bireyin gaflet karşısında psikososyal sorumluluğu hakkındaki görüşlerini, fert ve toplumların inanç ve ahlâk problemlerine getirdiği çözüm önerilerini ortaya koymaktır. Bu çalışma bir nitel araştırmadır. Doküman analizi metodu çerçevesinde konuyla ilgili basılı belgeler kullanılmıştır. İnanç, eylem ve ahlâk ile ilgili bir kavram olan gaflet, bir şeyin önemini anlayamama, nefsin arzularına kontrolsüz uyum, dikkatsizlik, uyanık olmamadır. Geleceği düşünmeyen, bilginin ve gerçeğin ortaya çıkmasını önleyen, âhirete hazırlanmayan, görev ve sorumlulukları yerine getirme konusunda dikkatsiz, dalgın ve sorumsuz olanlara gâfil denir. Kur’ân’da bireylerin yaptıklarından Allah’ın gâfil olmadığı, her şeyi en ince ayrıntısına kadar bilen, her şeyi hikmetle yaratan ilah tasavvuru idrâklere sunulur. Allah, insandan aklını iyi yönde kullanmasını, gafletten uzak olmasını, hayatını en güzel ve en iyi bir şekilde değerlendirmesini ister. Kalp hak ve hikmetleri kavrayacak, göz görecek, kulak ise hak ve hikmetleri işitecek şekilde yaratılmıştır. İşlevsel aklı, araştırmayı, objektif ve doğru bilgiyi önemseyen Mâtürîdî ve Kâdî Abdülcebbâr, bireyin gafletten uyanmasında en önemli psikososyal faktörün “takvâ” olduğunu söylerler. Çünkü hakikî iman ve takvâ; sadece dil ile söylemekle kalınmayıp aynı zamanda kalp, akıl, duyu ve duygularla sabır temelinde oluşan, gelişen, her an yenilenen, irade, rıza, sevgi ve benimseme ile baskı olmadan son nefese kadar devam eden bir süreçtir. Ayrıca araştıran, ilim ve çalışmaya değer veren, erdemli ahlâkî nitelikleri önemseyen bilinçli birey ve toplumların huzurlu bir hayat geçirdiklerini belirtirler. 
Keywords : Gaflet, Gâfil, Psikososyal Sorumluluk, Takvâ, Mâtürîdî, Kâdî Abdülcebbâr