PROBLEMS OF SHARING TRANSBOUNDARY WATER RESOURCES IN CENTRAL ASIA

Authors : Resul YALÇIN, Assylay IMAGAMBETOVA

Pages : 546-566

Doi:10.54688/ayd.1111305

View : 14 | Download : 12

Publication Date : 2022-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :ÖZ Orta Asya\`daki ana su kaynakları sınır ötesi iki büyük Nehir olan Syr Darya ve Amu Darya Nehirleri dir. Bu nehirlerden paylaşılan suların bölgesel dağılım durumu hem yukarı hem de aşağı su havzası ülkelerinde artan su talebi, hidroelektrik üretimi ve zirai sulama için su kullanımı rekabeti bu ülkelerin ekonomilerini olumsuz yönde etkilemektedir. Bu aynı zamanda yukarı su havzası ile aşağı su havzası ülkeleri arasındaki siyasi gerilimi de artırıyor. Bu nedenle, bölgedeki su kaynaklarının verimli ve sürdürülebilir yönetimi, Orta Asya Cumhuriyetleri arasındaki ekonomik, siyasi ve çevresel işbirliği için büyük önem taşımaktadır. Eski Sovyetler Birliği\`nin dağılmasından sonra Orta Asya Cumhuriyetleri bağımsızlıklarını kazanınca, eski tek merkezi yönetim modelinin çökmesi nedeniyle sınır ötesi su kaynaklarının paylaşım sorunu güçleşti. Bölgede sınır ötesi suların paylaşımıyla ilgili sorunların özü, bölgedeki su kullanım hedef ve amaçlarının ağırlıklı olarak bir ülkeden diğerine ulusal çıkar bağlamında farklılık göstermesidir. Bu çıkar çatışması, bazı ülkelerin sulu tarıma daha bağımlı olduğu, diğerleri için ise hidroelektrik üretimi daha öncelikli olduğundan bu cumhuriyetlerin su tüketim öncelikleri farklı ulusal çıkarlarından kaynaklanmaktadır. Bu makale, Orta Asya ülkeleri arasında ortak su kullanımını, paylaşımdan doğan sorunları; sınır ötesi su kaynaklarının yönetim sorunlarını ve çıkar çatışmasına yol açan konuları irdelemeye çalışarak sorunların temel nedenlerini belirtmektedir.
Keywords : Orta Asya, Su Kaynakları, Su Yönetimi, Sınır Ötesi Nehirler