FIKIHTA SEDD-U BABİ’L-İÇTİHAT VE KIYAS BAĞLAMINDA YORUMU SINIRLANDIRMA ÇABALARI

Authors : Abdurrahman Candan

Pages : 9-26

View : 24 | Download : 10

Publication Date : 2018-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Normal 0 21 false false false TR X-NONE AR-SA /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Normal Tablo"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-para-margin:0cm; mso-para-margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:10.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif";} Fıkhî yorum; Kur’ân ve sünnetin özgül dil yapısında içkin bulunan geniş mananın, dilbilimsel ve semantik özelliklerinden de istifade edilerek bütüncül amaç ve gayeye aykırı olmayacak şekilde ortaya çıkarılması süreci için kullanılmaktadır. Kısmen taabbudî yönü bulunan temel referans metinlerinin yorumlanarak anlaşılma çabası, değiş(tiril)me, manipüle edilme, anlamının kaybolması vb. endişelerle birtakım yöntembilimsel ve diğer daraltıcı araçlarla sınırlandırılmıştır. Dilsel kurallar, takyid, tahsis, te’lif vb. araçlara, genel kabul gördüğü ve gereklilik arz ettiği düşüncesiyle değinilmemiş sadece, kıyas ve içtihat kapısının kapanmışlığı meselesinin sınırlandırıcı boyutuna işaret edilmiştir. Yöntem birliğinin temin edilmesi gayesiyle fıkhın içtihat boyutu, İmam Şâfiî tarafından kıyasa indirgenerek, içtihat imkânlarının sınırlandırılması hedeflenmiştir. Bunun yanında, bir yaklaşıma göre sadece mutlak içtihat, diğer yaklaşıma göre ise genel içtihat imkânlarının önü “seddu babi’l-içtihat” anlayışı çerçevesinde kapatılarak fıkhın dinamik yönü olan yorum imkânları sınırlandırılmaya çalışılmıştır.   Tarih boyunca bütün insanlığa hitap eden İslâm’ın, bu vasıflarını koruyabilmesi için, muhatap kitleye usûlî yöntemlerle birlikte beşerin ontolojik yapısıyla ilişkisi bulunan yorumun güncelleştirilmesinin faydalı olacağına işaret edilmiştir. Bunun uygulanması, dinin ferdileştirilerek buharlaştırılması veya vicdanî boyuta indirgenerek hayatın dışına çıkartılmasından ziyade muhataplarının zihin ve algılarını zorlayabilecek teorik bir durumun taşıyabileceği risklere işaret edilmiştir. İçtihat, maslahat, makâsıd, mana, te’vil, tefsir, mezhep, rahmet geleneği olan bir dinin mensuplarının taabbudî alan dışında kalan konuları, bütün zamanlarda İslâm’ın bütünlüğü içinde yorumlama imkânlarının olması, zihinsel ve pratik alanda yeni ufuklara kapı aralayacaktır.
Keywords : Kıyas, İçtihad, içtihad kapısı, İmam Şâfiî, maslahat, mana