TASARIM İLKELERİ AÇISINDAN BİR YÖRÜK HALISININ ANALİZİ

Authors : Şuayyip YÜCEL

Pages : 87-106

View : 18 | Download : 13

Publication Date : 2018-01-31

Article Type : Other Papers

Abstract :Bu çalışmanın amacı, Türklerin dünya medeniyetine kazandırdığı halı sanatının bir çeşidi olan Yörük halısını tasarım ilkeleri açısından analiz etmektedir. Tasarım ilkelerinden armoni (uyum), ritim, örüntü, tamamlama, örtüşme, denge, zıtlık (kontrast), oran, baskınlık (vurgu), hareket, tekrar ve ekonomi araştırmanın kapsamını oluşturmaktadır. Yörük halısı görsel imaj analizinin karma yöntemlerinden biri olan kompozisyon yöntemi (formel, biçimsel) ile incelenmiştir. Bu yöntem imajları renk, ton, birlik ve zıtlık gibi düzenleme ilkeleri çerçevesinde inceler (Duncum, 2017, s. 11). Diğer bir deyişle araştırmada, sanatın elemanlarının (renk, şekil vb.) halı üzerinde tasarım ilkeleriyle nasıl düzenlendiği sorusuna cevap aranmıştır. Türkiye'nin değişik bölgelerinde dokunan halılar tasarımlarındaki farklılıklar nedeniyle; Uşak, Lâdik ve Milas vb. halıları olarak adlandırılır (Bk. Aslanapa, 2005). Bu çalışmada Türk halı sanatında önemli bir yeri olan Yörük halısı örneklem olarak seçilmiştir. Seçilen halı, görsel olarak dijital ortamda "vektörel uzantılı imaj" olarak yeniden oluşturulmuştur. Oluşturulan bu imajdan elde edilen görsel veriler gruplara, renklere, parçalara ayrılmıştır. Yörük halısının renk şemaları ve motiflerinin kurgusal düzeni ortaya çıkartılmıştır. Pek az renk (6 renk) ve motif (12 motif) kullanılmasına rağmen tasarımda büyük bir zenginlik olduğu görülmüştür. Bu motif ve renklerin biçimsel kurgusu neredeyse sanatın tüm organizasyon ilkelerini karşılamaktadır.
Keywords : Yörük Halısı, Biçimsel Analiz, Tasarım İlkeleri, İmaj Analizi, Kompozisyon Yöntemi