Araplarda belagat ilminin gelişme aşamaları

Authors : Mustafa MAWAS

Pages : 195-218

View : 21 | Download : 6

Publication Date : 2019-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Arap Belağatı, Kuran, Hadis, fıkıh, şiir ve nesir araştırmalarının temelini oluşturmaktadır. Bu çalışma, Belağat ilminin doğuşu ve yayılması, fesahat ve belâğat arasındaki  farklılıkların  belâğatcilarin açıkladığı şekilde  dile getirilmesi, belâğata ait olan meselelerin belâğat kültürü içerisinde incelenmesini içermektedir. Belağatın gelişimi 3 aşamadan oluşmaktadır. İlk aşamada şairler, Nebiğa ez-Zubyânî’nin de aralarında olduğu hakem heyetine ve kelimelerin anlamlarına dikkat çekmek için dilbilimcilere şiirlerini sunarlardı. İkinci aşama, hicri 3. asırla 4. asrın sonlarina kadar tenkid kitapları ve genel edebiyat kitabları adıyla belağat ilminin sınıflandırıldığı dönemdir. Üçüncü aşamada da belağat ilmi ile alakalı maddeleri kayıt altına alma, isimlendirme üzerine özel calışmalar yapılmış ve özel belâğat kitapları telif edilmiştir. Ayrıca en önemli belâğat alimleri ve bu alimlerin yazdigi en önemli belağat kitapları uzerinde duracağız. Bunlarin en önemlisi Cahizdir ki “el-Beyân ve’t-Tebyîn” adlı kitabinda hitabet, belâğat ve fesahatla alakalı pek cok görüş  bildirmiş ve güzel şiir örnekleri aktarmıştır. Ve Ebu Hilal el-Askeri  “Kitabu’s-Sınâ‘ateyn” isimli kitabında kendi asrına kadar olan Belâğat, Ma‘âni, Beyan ve Bedi‘ ile alakalı - her ne kadar bu kitapta bunlari ayri ayri beyan etmemiş olsada - tüm  bilgileri yazmistir. es-S ekkaki ise “Miftâhu’l-‘Ulûm” adlı kitabın İlmi Beyan ve İlmi Bedi‘ diye iki kısma ayırıp mantığa uygun ve bilimsel sekilde yazmistir.Abdulkadir el-Curcânî de “Esrâru’l-Belâğa” adlı eserinde ortaya koyduğu kurallar ve görüşlerle Beyan ilmini teorik temellere oturtmuştur. Son olarak da fesahat ve belâğattan bahisedip belâğat terimleri üzerinde duracağız.
Keywords : Belağat, el Beyân, el Bedî, el Câhız, el Curcânî