Tanzimatı Meşrulaştırma Aracı Olarak Osmanlı’da İslam Bilim Tarihi Çalışmaları

Authors : Mert Can ERDOĞAN

Pages : 169-182

View : 19 | Download : 8

Publication Date : 2019-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı Devleti kurulduğu günden itibaren daimî bir dönüşüm ve yenilenme sürecinde olsa da XIX. Yüzyıl Dünyasının zorunlu kıldığı yenilikler devletin geleneksel ıslahat mekanizmalarını aşıyordu. Tanzimat bürokratları ve son dönem Osmanlı düşünürleri önerdikleri yeni kurum ve fikirlerin, Osmanlı tarihi için bir ilk olduğunun farkındaydılar. Bu yüzden de projelerini savunurken Osmanlı tarihinden dayanak bulamamaktaydılar. Fakat Osmanlı düşünce hayatı için devrimsel sayılabilecek bu fikirleri ortaya koyarken amaçları topyekûn bir farklılaşmayı yahut batılılaşmayı savunmak değildi. Bu amaçla yapılan reformları yine kendi geleneklerinden, İslam tarihinden, dayanaklarla savunmayı tercih etmişlerdi. Bu durum Osmanlı bürokrat ve yazarlarını İslam tarihi çalışmalarına yönlendirmekteydi. Bu süreçte Tanzimat reformlarını savunmak isteyen Osmanlılar İslam alimlerinin bilimsel dünyaya yaptıkları katkının altını çizmeye başladılar. Dolayısıyla İslam tarihi, Tanzimat reformları için tarihsel bir dayanak noktası haline gelmişti. İslam bilim tarihi ise Tanzimat’ın eğitim ve bilim politikasının ihtiyaç duyduğu meşru geleneği ifade ediyor ve Osmanlı bürokrat ve yazarlarının oldukça ilgisini çekiyordu. Bu bağlamda ilgili çalışmada Tanzimat döneminden itibaren Osmanlıların İslam bilim tarihine yönelik ilgililerinin tarihsel bağlamı ele alınacak ve Osmanlıların İslam’ın ilk devirlerini kendi gündemleri için bir tür dayanak olarak gördüklerini savunulacaktır
Keywords : İslam Bilim Tarihi, Osmanlı Tarih Yazımı, Tanzimat